| ترویجی علوم کاربردی سیب زمینی | ||
| Article 6, Volume 6, سال ششم - شماره 1 - Serial Number 11, January 0, Pages 31-36 PDF (2.03 M) | ||
| Full Text | ||
|
سیبزمینی (Solanum tuberosum L.) بهعنوان چهارمین محصول غذایی مهم در جهان پس از گندم، برنج و ذرت بوده و نقش مهمی در تغذیه تقریباً نیمی از بشریت دارد (5). در کشاورزی، کود عامل کلیدی در رشد و عملکرد محصول زراعی است. بهطور مثال، نیتروژن نقش مهمی در تولید سیبزمینی دارد و کمبود آن میتواند سبب کاهش عملکرد محصول بهمیزان قابلتوجهی شود (6). تاکنون پژوهشهای قابلتوجهی در زمینه کاهش انباشت نیترات در سبزیها و محصولات دیگر صورت گرفته است که در بیشتر این پژوهشها، عوامل مؤثر بر انباشت نیترات در سه گروه: عوامل تغذیهای، ژنتیکی و محیطی بررسی شدهاند (4). در بیشتر مطالعات انجامشده، دما و شدت نور از عوامل محیطی بسیار تأثیرگذار بر میزان انباشت نیترات بهشمار میروند. لذا با توجه به اینکه تغییر عوامل محیطی در وضعیت طبیعی و مزرعهای دشوار است، عمدتاً نقش عوامل تغذیهای بهویژه وقتی که غلظت نیترات در محیط خارجی زیاد باشد، نسبت به دو عامل دیگر بهمراتب از اهمیت بیشتری برخوردار است. با مصرف نامتعادل کودها و بهویژه زیادهروی در مصرف کودهای نیتروژنی در انواع سبزی و صیفیجات علاوه بر افزایش تجمع نیترات، کاهش قابلتوجه غلظت ویتامین ث گزارش شده است. بنابراین با رعایت اصول مصرف بهینه کود، میتوان غلظت نیترات در محصول را کاهش داد (2). با توجه به اینکه حذف یکباره کودهای شیمیایی در کشاورزی صنعتی امکانپذیر نمیباشد و همچنین استفاده از کودهای آلی بهتنهایی نمیتواند نیاز غذایی گیاه بهخصوص گیاهان یکساله را بهطور کامل تأمین کند، در نتیجه استفاده از کودهای آلی بههمراه مصرف بهینه کودهای شیمیایی میتواند نقش بهسزایی در حفظ ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک، افزایش عملکرد محصول و کاهش اثرات منفی زیستمحیطی کودهای شیمیایی داشته باشد. در منطقه جیرفت و کهنوج کشت طرح استمرار سیبزمینی (کشت پائیزه و تولید زمستانه) بیش از یک دهه، برای تأمین خلاء تولید فصل زمستان این محصول در کشور صورت میگیرد و بر همین اساس کشاورزان منطقه با وجود هزینه بسیار بالای این طرح، هرساله حتی با وجود ضرر و زیان سال قبل، اقدام به کشت سیبزمینی در قالب طرح یادشده میکنند. بهطور متوسط، سطح زیر کشت این طرح حدود 4000 هکتار و عملکرد متوسط آن 25 تن در هکتار میباشد (1). طبق بررسیهای اولیه از میزان و نوع کودهای مصرفی در کشت پائیزه منطقه، بهنظر میرسد که هرساله ضمن تولید محصول (حتی در برخی موارد محصول بدون کیفیت و نامناسب) از بین رفتن قدرت حاصلخیزی خاک و آلوده شدن آبهای محدود زیرزمینی نیز اتفاق میافتد. یکی از اقدامات مؤثر برای کاهش یا توقف این روند غلط، مصرف بهینه کودها از نظر نوع و مقدار میباشد (3). از آنجایی که مصرف بهینه عناصر غذایی و ماده آلی بههمراه کودهای نیتروژنه در افزایش عملکرد کمی و کیفی سیبزمینی مؤثر بوده و موجب کاهش غلظت و سمیت نیترات در محصول میشود، اجرای این پروژه روی سیبزمینی بهعنوان یکی از محصولات اقتصادی منطقه، از اهمیت و ضرورت بالایی برخوردار میباشد تا با تولیدی مطمئن هم به کشاورزان این منطقه کمکی شود و هم سلامت مصرفکننده و حفظ پایداری حاصلخیزی خاک بهبود یابد.
| ||
| References | ||
|
1- سرحدی، جواد؛ پروین سالارینژاد و اسماعیل سالمی. 1399. اثر مقادیر مختلف کود نیتروژنه و مرغی بر عملکرد و غلظت نیترات در محصول سیبزمینی کشت پائیزه در منطقه جیرفت و کهنوج. گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی. انتشارات مؤسسه تحقیقات خاک و آب. شماره ثبت 58462 مورخ 12/08/1399، 39 صفحه.
2- ملکوتی، محمدجعفر. 1389. رابطه مصرف بهینه کود و تولید محصولات کشاورزی سالم (مقاله مروری). مجله علمی ـ پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی و علفهای هرز، سال چهارم، شماره 16، صفحه 133 تا 150.
3- یگانه، مژگان؛ کامبیز بازرگان؛ مرجان سمائی؛ مهناز فیضالله زاده اردبیلی و شیدا طباخیان. 1397. بررسی میزان باقیمانده نیترات در سیبزمینی مناطق عمده تولید کشور و میدان مرکزی میوه و ترهبار تهران. نشریه پژوهشهای خاک (علوم خاک و آب)، الف، جلد 32، شماره 4، صفحه 471 تا 483.
4- Anjana, S. U. and Iqbal, M. 2007. Nitrate accumulation in plants, factors affecting the process, and human health implications. A review. Agronomy for sustainable development, 27: 45-57. 5- FAOSTAT, F. 2015. FAO Statistics Division; 2014. https://www.fao.org/faostat/en/#home. 6- Goffart, J.P., Olivier, M., and Frankinet, M. 2008. Potato crop nitrogen status assessment to improve N fertilization management and efficiency: past–present–future. Potato Research,51: 355-383. | ||
|
Statistics Article View: 478 PDF Download: 280 |
||