| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 2,975 |
| تعداد مقالات | 33,408 |
| تعداد مشاهده مقاله | 43,904,318 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 20,405,838 |
کلوس، جواهری سبز در گنجینه فلور غنی زاگرس: جایگاه حفاظتی، تهدیدها و فرصت‌ها | ||
| طبیعت ایران | ||
| مقاله 14، دوره 8، شماره 4 - شماره پیاپی 41، مهر و آبان 1402، صفحه 123-134 اصل مقاله (1.16 M) | ||
| نوع مقاله: معرفی گونه‌های گیاهی نادر و در معرض انقراض ایران | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/irn.2023.362276.1516 | ||
| نویسندگان | ||
| امین زراعتکار* 1؛ یعقوب ایرانمنش2؛ تورج مختارپور3؛ حمزه علی شیرمردی4؛ زیبا جم زاد5؛ عادل جلیلی5؛ سید احمد موسوی وردنجانی6؛ عزت الله سلیمانی6 | ||
| 1استادیار پژوهش، بخش منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران. | ||
| 2دانشیار پژوهش، بخش منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران | ||
| 3کارشناس، بخش منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران | ||
| 4مربی، بخش منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شهرکرد، ایران | ||
| 5استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 6کارشناس، اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، شهرکرد، ایران | ||
| چکیده | ||
| رشته‌کوه‌های زاگرس از نقاط داغ تنوع زیستی در جهان و رویشگاه صدها گونه گیاهی منحصربه‌فرد هستند. نیای چندین گونه گیاهی خوراکی مهم در دنیا در این کوه‌ها وجود دارد. Kelussia odoratissima یک گونه خوراکی ارزشمند انحصاری در ارتفاعات زاگرس مرکزی است که به‌تازگی به دانش گیاه‌شناسی معرفی شده است. اگرچه این گیاه به‌تازگی کشف شده است، ریشه عمیقی در فرهنگ قوم بختیاری دارد و از گذشته تا به امروز بخش مهمی از درآمد زندگی سکنه محلی از طریق آن تأمین می‌شود. رشد جمعیت انسانی و پیامدهای آن بقای این گونه گیاهی مهم را با خطر جدی مواجه کرده است. در این پژوهش، وضعیت حفاظتی K. odoratissima بر‌اساس معیارها و شاخص‌های IUCN (شاخص B: محدوده جغرافیایی) بررسی شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می‌دهد، وضعیت این گیاه به درجه هشدار رسیده و هم‌اکنون در حال انقراض (Endangered/EN) است. هرچند بخش چشمگیری از عرصه پراکنش این گیاه به کمک جامعه محلی و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور قرق می‌شود، هر ساله به‌صورت قانونی و غیرقانونی از این محدوده برداشت‌های بی‌رویه‌ای می‌شود. بنابراین، ضروری است تا بخشی از این محدوده، که دربردارنده گونه‌های انحصاری متعدد دیگری است، به مناطق حفاظت‌شده یا ذخیره‌گاه ژنتیکی تبدیل شود تا حاشیه کاملاً مطمئنی برای حفاظت از این گیاه ایجاد شود. همچنین، با توجه به گسستگی کاملاً مجزای جمعیت‌های شناخته‌شده این گیاه، نگهداری بذور این جمعیت‌ها در بانک ژن منابع طبیعی و بانک ژن ملی کشور به‌شدت توصیه می‌شود. این گیاه سازگاری مناسبی در خارج از رویشگاه‌های طبیعی از خود نشان داده است. به‌این‌ترتیب که کشت و کار آن نیازمند آبیاری کم و هزینه‌های مراقبتی آن نیز پایین است. ازاین‌رو با توجه به ارزش غذایی- دارویی این گیاه، پتانسیل فوق‌العاده‌ای در امر تجاری‌سازی برای آن وجود دارد. بنابراین، ترویج هر چه بیشتر کاشت آن در مزارع توسط سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی برای حمایت و حفاظت از آن در رویشگاه‌های طبیعی بسیار مهم است و موجب بقای این گیاه و دست‌یابی به یک منبع اقتصادی و ارزی پایدار در این زمینه برای کشور خواهد شد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| گیاهان خوراکی خودرو؛ کرفس کوهی؛ حفاظت؛ درآمد پایدار؛ محصولات کشاورزی جدید؛ ادویه جدید؛ میراث طبیعی؛ ایران | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Kelussia odoratissima Mozaff., a green jewel in Zagros' rich floral treasure: Conservation status, threats, and opportunities | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Amin Zeraatkar1؛ Yaghoub Iranmanesh2؛ Tooraj Mokhtarpour3؛ Hamzeali Shirmardi4؛ Ziba Jamzad5؛ Adel Jalili5؛ Sayed Ahmad Mousavi Vardanjani6؛ Ezatoloh Soleimani6 | ||
| 1Assistant Prof., Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Shahrekord, Iran | ||
| 2Associate Prof., Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Shahrekord, Iran | ||
| 3M.Sc., Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Shahrekord, Iran | ||
| 4Instructor, Research Division of Natural Resources, Chaharmahal and Bakhtiari Agricultural and Natural Resources Research and Education Center (AREEO), Shahrekord, Iran | ||
| 5Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), P. O. Box 13185-116, Tehran, Iran. | ||
| 6M.Sc., General Department of Natural Resources and Watershed Management of Chaharmahal & Bakhtiari Province, Natural Resources and Watershed Management Organization, Shahrekord, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Kelussia odoratissima is a valuable edible species endemic to the central Zagros highlands, recently introduced to science. It is valuable for its food importance. Although this plant was recently discovered, it has deep roots in the culture of the Bakhtiari people. From the past to the present, a substantial part of the local population's income is provided through it. In this paper, the conservation status of K. odoratissima is evaluated based on criterion B (geographical range) of the IUCN Red List categories and criteria. This study shows that this plant's status has reached an alarming level. It is now in the "Endangered/EN" category of the IUCN Red List. Even though a significant part of the distribution area of this plant is protected with the help of the local community and the country's Natural Resources and Watershed Management Organization, every year, illegal and official harvesting occurs in this area. Therefore, it is necessary to protect a part of its distribution range, including many other endemic species, in the form of an enclosure or protected habitat. Also, due to the complete isolation of the known populations of this plant, it is strongly recommended to keep the seeds of these populations in the Gene Bank of Natural Resources and the National Gene Bank of Iran. Therefore, considering the food and medicinal value of Kelussia odoratissima, there is great potential for its commercialization. Overall, it is essential to promote its cultivation in fields by the Research, Education, and Extension Organization. This is to support and protect it in its natural habitats. This will lead to the survival of this plant and a stable economic and currency source for the country. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Conservation, Iran, Karafs-e kuhi, new crops, stable income | ||
| مراجع | ||
|
ابوالمعالی، س.م.ر.، ترکش اصفهانی، م. و بشری، ح.، 1396. ارزیابی اثرات تغییر اقلیم بر پراکنش گونه در معرض خطر انقراض کرفس کوهی با استفاده از مدل افزایشی تعمیم‌یافته. نشریه محیط‌زیست طبیعی، (2): 254-234.
جبلی، م. و جعفری، ع. ا.، 1402. بررسی رویشگاه‌های کرفس کوهی (Kelussia odoratissima Mozaffarian) و امکان کشت و استقرار آن در خارج از عرصه‌های رویشگاهی. طبیعت ایران، 8(2): 57-47.
زراعتکار، ا.، جم‌زاد، ز.، جلیلی، ع.، و خواجویی نسب، ف.، 1401. خطر انقراض یک گونه از وابستگان وحشی گلابی در ایران و نیاز به اقدام فوری حفاظتی. طبیعت ایران، 7(5): 136-129.
زراعتکار، ا.، و مختارپور، ت.، 1402. کوه کلّار، خانه‌ای برای زیستمندان منحصربه‌فرد در قلب زاگرس: گزینه‌ای مناسب برای یک پارک ملی در مناطق آلپی. طبیعت ایران، 8(1): 131-119.
صفی‌خانی، ک.، جم‌زاد، ز.، 1398. جایگاه حفاظتی Leutea avicennae Mozaff. در ایران. طبیعت ایران، 4(5): 86-81.
عکافی، ح.ر.، ولی‌وند، م. و جنایی، ت.، 1392. توصیف آت‌اکولوژی، گرده‌شناسی و کروموزومی گونه کلوس (Kelussia odoratissima Mozaff.) در منطقه درّه سپستان از شهرستان فریدون‌شهر، استان اصفهان. نشریه زیست‌شناسی گیاهی ایران، 6(19): 140-125.
مظفریان، و.، 1386. فلور ایران، شماره 54، تیره چتریان (Umbelliferae). مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. تهران، 596 صفحه.
مظفریان، و.، 1396. فلور استان چهارمحال و بختیاری. انتشارات مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری. 894 صفحه.
مظفریان، و.، 1391. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات معاصر، 1350 صفحه.
مهرنیا، م.، جم‌زاد، ز.، جلیلی، ع. 1399. جایگاه حفاظتی گونه‌ای نادر به نام آزیل (Azilia eryngioides (Pau) Hedge & Lamond). طبیعت ایران، 5(2): 129-123. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 367 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 443 |
||