| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,079 |
| تعداد مقالات | 34,341 |
| تعداد مشاهده مقاله | 47,575,638 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 78,590,127 |
اثر توالی کشت بر صفات مهم زراعی و غیرزراعی پنبه | ||
| پژوهش های کاربردی زراعی | ||
| مقاله 4، دوره 29، شماره 2 - شماره پیاپی 111، تیر 1395، صفحه 19-26 اصل مقاله (1.38 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/aj.2016.109586 | ||
| نویسندگان | ||
| مرتضی عرب سلمانی* 1؛ عبدالقدیر قجری2؛ مسعود یوسفی3 | ||
| 1عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران | ||
| 2محقق موسسه تحقیقات پنبه کشور | ||
| 3کارشناس ارشد مرکز اسناد و مدارک علمی کشاورزی | ||
| چکیده | ||
| توالی کشت محصولات از نکات مهم در انتخاب الگوی کشت هر منطقه می باشد. به منظور بررسی توالی کاشت بر تغییرات صفات مهم زراعی و غیرزراعی پنبه در ایستگاه تحقیقات پنبه کارکنده در قطعه ای از مزرعه در سال اول و دوم پنبه کشت گردید. برای یکنواخت کردن خاک مزرعه ساقه های پنبه با ساقه خرد کن قطعه قطعه و به خاک برگردانده شد . در سال سوم و چهارم سویا ، جو ، اسفناج ، کلزا ، جو قصیل ، ماش ، کنجد ، کاهو . پیاز ، سورگوم ، شخم تنها ، شخم همراه با کود اوره به مقدار 100 کیلوگرم در هکتار ، تره شاهی ، گوجه فرنگی ، باقلا و لوبیا سبز و در توالی های متفاوت بر اساس طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار کشت گردیدند. جمعیت عامل بیماری بر اساس پرگنه در هر گرم خاک خشک قبل و بعد از کاشت پنبه با استفاده از محیط نیمه انتخابی الکل آگار در نمونه مرکب خاک اندازه گیری شد . از اردیبهشت سال پنجم پنبه در محل تیمارها کشت گردید . عملکرد ، تعداد قوزه پنبه در بوته ، وزن یک قوزه ، ، درصد زود رسی ، ارتفاع بوته ، تعداد شاخه زایا ، طول شاخه زایا و طول شاخه رویای پنبه ، درصد و شاخص بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی ، اندازه گیری گردید . نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد پنبه در توالی پنبه + کود اوره + پنبه ، پنبه + سورگم + پنبه و شخم + شخم + پنبه ، کمترین عملکرد در توالی کلزا ، جو قصیل + پنبه و پنبه + ترتیزک + پنبه ، گسترده ترین شاخه رویا را توالی جو قصیل + پنبه + پنبه ، بیشترین تعداد شاخه زایا و طول شاخه زایا به ترتیب در توالی های جو قصیل + ماش + پنبه و پنبه + سورگم + پنبه ، توالی جو + اسفناج + پنبه بیشترین محصول در چین اول ، بالاترین درصد زود رسی در توالی جو + اسفناج + پنبه و کلزا + جو قصیل + پنبه اندازه گیری شد. درصد افزایش جمعیت عامل بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی در توالی پنبه + پنبه + پنبه + پنبه +پنبه از سال اول تا پنجم به ترتیب برابر با 5/52، 25 ، 5/13 ، 5/6 و 0 برآورد شد . بیشترین کاهش جمعیت V . dahliae بعد از غلات ( گندم ، جو و سورگوم ) و در مرحله بعد جو قصیل و پیاز و در مرحله سوم کاهو و کلزا ، باقلا و شخم قرار داشت . کمترین میزان کاهش بعد از گوجه فرنگی اتفاق افتاد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| توالی زراعی؛ پنبه؛ خصوصیات زراعی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The effect of crop rotation on Verticillium wilt and agronomical & non agronomical characters of cotton | ||
| نویسندگان [English] | ||
| M Arabsalmani1؛ A Ghagarii2؛ M Yousefii3 | ||
| 1Scientific Staff of Tehran Agriculture and Natural Resources Research Center | ||
| 2Scientific Staff of Cotton Research Inistitute of Iran | ||
| 3M.Sc. of Agriculture Center for Information Science and Technology | ||
| چکیده [English] | ||
| In order to evaluate the effect of crops rotation on agronomical and non agronomical characters of cotton in Karkandeh Station in Golestan Proviences .The first and second years planted cotton and stems were cut to pieces and ploughed in soil . In the third and fourth years 15 treatments includes: soybean ,barley, onion , ploughing ,ploughing+100kg nitrogen ,tomato , wheat ,lettuce, broad bean ,green bean ,green pea ,sesame ,sorghum,colsa based on randomized complete block design with four replications were planted. The yield, boll weight, percentage of earliness, sympodial length, monopodial number, monopodial length, disease indexes of wilt and Verticillium wilt percent were measured. Population of Verticillium dahliae,in dried soil were assessed before and after treatments by using semi selective Alcohol agar medium. The results were compared using Duncan's multiple range test. The results showed that the highest yield of cotton in cotton + urea + cotton, and plowing + plowing + and cotton +, sorghom+ cotton, and lowest yield in succession, canola + forage barly + cotton and Cotton + Cotton + garden cress, widest monopodial length forage barly + cotton + cotton and the highest of sympodial length,cotton +sorghom +cotton , that the highest of monopodial number , barely+ spinach+ cotton and , the highest percentage of earliness barely+ spinach+ cotton were measured. Percent increase in the population of ofVerticillium dahliae in cotton + Cotton + Cotton + Cotton + Cotton sequence from first to fifth respectively 52/5, 25, 5/13, 5/6 and 0, respectively.The results showed that, population ofVerticillium dahliae, were incresed after cotton in first year(35%- 70%),in second year(14%- 36%),third year(12%- 15%),fourth year(4% - 9%) and fifth year without increase. Population ofVerticillium dahliae, were increased after wheat(66.7%),barley(68%),colsa(33.3%0,forage barly(48.5%- 54.5%),lettuce(25%- 39%),onion(52%),soybean(36%), ploughing(36%), ploughing+100kg nitrogen(50%), green bean (12.5%) and sorghum(62.5%). population ofVerticillium dahliae, were decresed after tomato(6.6%), and sesame(26.6%). | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| cotton, agronomical characters and rotation | ||
| اصل مقاله | ||
|
مقدمه هدف اصلی از توالی زراعی در زمین های کشاورزی بدست آوردن سود بیشتر از کاشت گیاهانی است که امکان کشت آنها در منطقه وجود داشته و عملکرد اقتصادی تولید می کنند(5) . توالی زراعی شامل چندین موضوع مهم شامل امکان کشت محصول ،اثر ترشحات ریشه گیاهان بررشدو نمو یکدیگر ،تغذیه و حاصاخیزی خاک ، تکنولوژی در دست رس ، خریدار مطمئن ، کاهش جمعیت آفات ، بیماری ها و علف های هرز ، مهیا کردن شرایط مناسب برای ظهور و بیان استعداد رقم زراعی ، تنظیم رشد و نمو گیاه و افزایش سود زارع در برنامه درازمدت و اهداف کشاورزی پایدار می باشد . بنابراین در توالی زراعی مطالعه همه جنبه های مرتبط با مزرعه ، خصوصیات کمی و کیفی و آفات و بیماری های کلیدی محصول کشت شده که امکان مبارزه با سایر روش های کنترل آفات وجود ندارد ، ضرروری می باشد ( 16 ) . برخی از روش هایی که برای مبارزه با آفات و بیماری ها توصیه میگردد معمولا همان روش هایی است که برای تولید محصول بکار برده می شوند. تلفیق این روش ها با مدیریت تولید محصولات بسیار مهم می باشد.به خصوص از این نظر که هزینه جانبی دیگری به زارع تحمیل نکرده و در کاهش خسارت و بیماری ها و افزایش محصول به زارع کمک نموده و در حفظ محیط زیست و کاهش مصرف سموم موثر باشد.برنامه های توالی زراعی متعددی برای زراعت پنبه پیشنهاد شده است هرکدام مخصوص منطقه ای خاص می باشد. علاوه بر گونه زراعی نوع ارقام زراعی نیز به علت تفاوت مقاومت در برابر بیمارگرهایی که موثرترین راه کنترل بیماری ناشی از آنها تهیه ارقام مقاوم و توالی زراعی است بسیار مهم می باشد(2 ). پنبه از جمله گیاهان با رشد نا محدود و در شرایط معمول دارای رشد منظم و قابل پیشگویی با الگوی فیزیولوژیک معین می باشد. بذر پنبه 5 تا 15 روز پس از کاشت سبز و ریشه ، ساقه ، شاخه های رویشی و زایشی را در 45 تا 55 روز بعد از کاشت کامل می کند. غنچه و غوزه ها در50 تا 60 روز پس از کاشت ایجاد و حدود 80 درصد غوزه ها در 6 هفته اول گل دهی تشکیل می گردند.در ارقام تجاری ایران غنچه دهی از 36 تا 40 روز پس از کاشت شروع و در 100 تا 115 روز پس کاشت خاتمه می یابد.گل دهی از 50 تا 55 روز پس از کاشت شروع و در 115 تا 135 روز پس از کاشت خاتمه می یابد و حدود 60 روز گل دهی مفید می باشد.غوزه ها از 65 تا 75 روز پس از کاشت تشکیل و تا 135 تا 165 روز پس از کاشت خاتمه می یابد.باز شدن غوزه ها از 100 تا 115 روز پس از کاشت شروع و تا 165 تا 170 روز پس از کاشت ادامه می یابد.از ظهور گل تا باز شدن غوزه حدود 45 روز طول می کشد. مدت زمان گلدهی موثر در تولید محصول در پنبه هفت هفته و بیش از 85 درصد محصول در سه هفته اول گلدهی تولید می شود و تنها 15 درصد محصول در 4 هفته آخر گلدهی عملکرد را بوجود می آورد. پنبه، گل و بار خود را از دو نوع شاخه رویشی و زایشی تولید می نماید که هر کدام دارای رشدی مخصوص به خود دارند(5 و 2 ) . نگرشی به روند تولید پنبه در ایران موید آن است که این محصول در دهه 1350-1340 بیشترین سطح زیر کشت و حدود 350 هزار هکتار را در کشور داشته و یکی از مهم ترین کالاهای ارز آور در صادرات کالاهای غیر نفتی بوده است. پنبه از لحاظ ارزش مبادله بالایی که در بازارهای جهانی دارد و هم چنین از نظر ایجاد کار ، یکی از پشتوانه های استقلال اقتصادی کشورهای پنبه خیز از جمله ایران است. با وجود کاهش سطح زیر کشت سالیانه بین 100 تا 130 هزار هکتار از اراضی کشور به کشت پنبه اختصاص می باید(4 ). بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه ناشی Verticillium dahliae Kleb. یکی از پنج بیماری مهم پنبه در دنیا می باشد که تقریباً در تمام مناطقی که پنبه کشت می گردد شیوع دارد و در بعضی مناطق عامل محدود کننده کاشت ارقام حساس و پرمحصول است (16 ،18 و 27 ) . اقتصادی ترین راه مدیریت این بیماری تناوب زراعی و استفاده از ارقام متحمل می باشد.در ایران در استان گلستان و استان فارس (خیر استهبان) میزان آلودگی بیشتر از سایر مناطق پنبه کاری می باشد(1 ،6 و 14). برهمکنش قارچ V. dahliaeبا گیاه پنبه باعث تغییرات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه می گردد که این تغییرات بصورت نشانههایی نمایان می شود ، اگرچه برهمکنش بعضی گونههای ورتیسیلیوم با گیاه پنبه باعث ایجاد علائم نمیشود . بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه ، یک چرخه ای (monocyclic) است و در هر فصل زراعی یک دوره بیماریزایی دارد (16 ،18 و 20 ) . خسارت بیماری در سالهای مختلف به دلیل آب و هوای متغیر، ارقام زراعی مورد کشت و عملیات زراعی، تغییر می کند. بطور کلی خسارت آن در جهان 5/1 میلیون عدل (bale) پنبه (هر عدل پنبه 227 کیلوگرم) برآورد شده است. بادام زمینی ، لوبیا چشم بلبلی ، کرفس ، گوجه فرنگی ، سیب زمینی ، بادنجان ، شلغم ، گلرنگ ، اطلسی ، گاو پنبه ، گل مینا ، گل کوکب ، آفتاب پرست ، سماق ، تمشک ، افرا ، جوالدوز ، درخت عرعر . زیتون ، پنبه و نارون از میزبانهای مهم آن به شمار می روند . در ایران عامل بیماری تا کنون از زرد آلو ، پسته ، اقاقیا ، پنبه ، سیب زمینی ، بـــادنجـــان وچند گیاه دیگر جداسازی شده است (3 ،4 و 14) . ریز سختینه های قارچ V. dahliae توان زنده ماندن به مدت 14 سال در شرایط مزرعه در غیاب میزبان را دارند ( 32 ) . به دلیل دامــنه میزبانی زیاد پاتوژن ،تناوبهای زراعی کوتاه مدت توان کاهش جمعیت زیاد قارچ را ندارد ( 28 و 33 ) زیرا ریز سختینه ها V. dahliaeتوان زنده ماندن و گاهی افزایش جمعیت عامل بیماری را به صورت پرگنه هایی در روی ریشه گیاهان میزبان و غیر میزبان را دارند (20 و 21 ) . ریز سختینه های V. dahliaeبر روی سطح ریشه تعداد زیـــادی از گیاهـــان شکل می گیرند ( 20 ). این ریز سختینه ها با بقایای گیاهی به خاک برگردانده می شوند . اگر میزان مرگ میکرو اسکلروتها بیشتر از تعدای باشد که به خاک اضافه می شوند ، جمعیت عامل بیماری کاهش می یابد ( 22 و 23 ) .مدیریت بیماری شامل بکار گیری و استفاده از ارقام متحمل ، تاریخ و تراکم کاشت مناسب ، تعادل در آبیاری و کوددهی ، کاشت بر روی بسترهای برآمده ، عــملــیـات زراعی مناسب ، مبارزه با علفهای هرز و رعایت تناوب زراعی... می باشد( 15 ، 16 و 21 ) .تعدادی از خاک ها به طور طبیعی بیماری را کاهش داده ( supressive soil ) یا افزایش ( conductive soil ) می دهند . هدف اصلی از تناوب زراعی و مدیریت زراعی در خاکهای آلوده هدایت آنها به سمت خاکهای بازدارنده است . مدیریت زراعی شامل چندین موضوع است که شامل ممانعت از تشکیل و پخش زاد مایه عامل بیماری در خاک ، ریشه کن کردن یا کاهش کارایی زاد مایه ( پروپاگول ) عامل بیماری ، مهیا کردن شرایط مناسب برای ظهور و بیان استعداد رقم زراعی و ایجاد زمینه نامناسب برای بیان استعداد و بیماری زایی بیمارگر می بـــاشد ( 16 ) . روشهای اجرایی برای رسیدن به اهداف ذکر شده شامل تناوب زراعی مناسب ، شخم به موقع ، کاشت در زمان و با تراکم مناسب ، تغذیه متعادل و آبیاری مناسب می باشد . کارایی هر کـــدام از روشهای ذکر شده در کاهش خسارت بیماری بستگی به جمعیت اولیه عامل بیماری ، شرایط محـــیــط و تــنـــوع عوامل بیماری زا و محصول کشت شده دارد(9 ، 16 و 21 ). انتخاب گیاهانی که در توالی کشت پنبه در زمینهای آلوده قرار گیرند محدود بوده و بستگی زیادی به اقتصاد محصول و شرایط رشد برای گیاهان زراعی دارد . بهترین تناوب زراعی ( توالی زراعی ) زمانـــی بــــدست آمـــده است که از دو گروه از گیاهان استفاده شده است . توالی کاشت سویا ، جو ســـورگوم و پنبه و توالــی کاشت نخود ، گندم و پنبه باعث کاهش کارایی زادمایه ( propagule ) به میزان 96 درصـــد گزارش شده است ( 16 ) . تناوب پنبه با جو ، برنج ، ذرت خوشه ای و بقولات غیر میزبان قارچ V . dahliae موجب کاهش جمعیت این قارچ می شود ، کاشت متوالی پنبه هر ساله بین 13 تا 15 درصد باعث افزایش جمعیت عامل بیماری شده ولی این افزایش بعد از پنج سال متوقف خواهد شد و جمعیت عامل بیماری تقریباً ثابت باقی می ماند .تناوب پنبه با کنجد ، گلرنگ ، بادام زمینی ، لوبیا چشم بلبلی ، کرفس ، سیب زمینی ، گوجه فرنگی ، چغندر و بادنجان سبب افزایش جمعیت قارچ V . dahliae می شود . در حالی که کاشت برنج در یک سال در زمین آلوده قادر خواهد بود تا اینوکلوم قارچ را به زیر سطح زیان اقتصادی برساند . کاشت گندم ، جو و سورگوم کارایی زادمایه عامل بیماری را به میزان 50 تا 75 درصد کاهش داده است . کاشت گیاهانی که به عنوان کود سبز در یک سال قادر بوده است کارایی اینوکلوم عامل بیماری را بین 80 تا 90 درصد کاهش دهد. (10 ، 16 و 21) . کاشت سیب زمینی ، جــو ، بـــاقــلا ، کتان ، نخود ، چغندر ، پیاز در خاک با آلودگی مصنوعی به نسبت 2 و 200 میکرو اسکلروت در هر گرم خاک خشـــک نشان داده است که بعد ازکاشت محصـــولات ذکر شده بیشترین کاهش میکرواسکلروت در جو و پیاز رخ داده ، ولـــی بعـــد از سـیــب زمیــــنی عـــامل بیماری افزایــــش یافته بود ( 22 ) . تناوب زراعی پنبه با جـــو ، ذرت ، گندم و سورگوم باعث کاهش جمعیت قــارچ V . dahliae و کاهش کارایـــی زاد مــــایه قــــــارچ مذکور شده است (31 ) . مواد و روش تحقیق 1 - به منظور بررسی توالی کاشت بر تغییرات صفات مهم زراعی و غیرزراعی پنبه, در ایستگاه تحقیقات پنبه کارکندهدر سال اول قطعه ای که به طور متوالی دو سال پنبه کشت شده بود انتخاب شد. برای یکنواخت کردن خاک مزرعه در قطعه محل اجرای آزمایش ، پنبه رقم سپید ( Siokra ) کشت و نصف بذر آن برای سال پنجم آزمایش نگهداری و پس از برداشت محصول ساقه های پنبه با ساقه خرد کن قطعه قطعه و به خاک برگردانده شد . سپس به منظور بررسی توالی کاشت محصولات زراعی بر تغییرات صفات مهم زراعی و غیرزراعی پنبه, 15 توالی محصول شامل : پنبه – گندم + سویا + پنبه ، پنبه – جو + اسفناج + پنبه ، پنبه – کلزا + جو خصیل + پنبه، پنبه – جو قصیل + ماش + پنبه، پنبه – جو قصیل + پنبه + پنبه، پنبه - کاهو + کنجد + پنبه، پنبه – کاهو + پنبه + پنبه، پنبه – پیاز + قصیل + پنبه، پنبه – پنبه + کود اوره + پنبه، پنبه - پنبه + سورگم + پنبه، پنبه - شخم + شخم + پنبه، پنبه - پنبه + ترتیزک + پنبه، پنبه - پنبه + گوجه فرنگی + پنبه، پنبه – باقلا + پنبه + پنبهو پنبه - پنبه + باقلا + لوبیا سبز + پنبه در کرت هایی به مساحت 50 متر مربع در چهار تکرار کشت گردید.هر کرت پنبه شامل 6 خط به طول 11 متر و فواصل کشت پنبه 80x20 سانتیمتر و کلیه یاداشت برداری ها از چهار خط وسط با حذف نیم متر از انتها صورت گرفت.فاصله هرکرت با کرت مقابل از هرطرف یک متر در نظر گرفته شد. 2 - جمع آوری نمونه خاک و اندازه گیری جمعیت قارچ V. dahliae : قبل و بعد از هر کشت و از عمق 30 ـ 0 سانتیمتر از هرکرت ، نمونه مرکب خاک تهیه شد (7 ،10 ،12 و 25). جمعیت قارچ V. dahliaeدر خاک آلوده بر اساس روش آشر و همکاران ( 8 ( به روش زیر اندازه گیری شد . نمونه های خاک در پاکت کاغذی قرار داده شده و به مدت 4-6 هفته در آزمایشگاه قرار داده شدند(19 و 29 ) . پنجاه گرم خاک (با نمونه گیریهای متعدد) از خاک برداشته و بعد از کوبیدن با هاون از الک 2 میلیمتری عبور داده شدند و سپس 20 گرم از خاک را برداشته (با نمونه گیری) و با cc 200 آب مقطرسترون حاوی مقدار جزئی ماده شستشوی برف( ماده تجارتی ) مخلوط و در مخلوط کن به مدت 5/3 دقیقه بهم زده شدند . سپس از الک های 125 و 37 میکرومتر گذرانده و با مقدار کافی آب مقطر شستشو داده شدند و به مدت 3-2 دقیقه با هیپوکلریت سدیم 5/0 درصد خاک باقیمانده روی الک 37 میکرومتر ضدعفونی و پس از سوسپانسیون تهیه شده به تشتک های پتری حاوی محیط الکل آگار و در سطح آن پخش شد (4 تشتک پتری برای هر نمونه خاک). سپس تشتک ها به مدت 14 روز در انکوباتور در دمای 1- + 20 در تاریکی قرار داده شدند . بعد از 14 روز پرگنه های قارچ ورتیسیلیوم داهلیا شمارش و جمعیت آن بر اساس پرگنه در هر گرم خاک خشک (colony forming unit = CFU) محاسبه گردید. محیط کشت مورد استفاده در این آزمایش محیط کشت الکل آگار اصلاح شده بود که شامل 15 گرم آگار، 5/7 گرم ساکارز، 2 گرم نیترات سدیم، 5/0 گرم کلراید پتاسیم، 5/0 گرم سولفات منیزیم، 1/0 گرم سولفات دی هیدروژن پتاسیم و 1/0 گرم سولفات آهن، اتانل 96 درجه cc 5 و cc 1000 آب مقطر، 100 پی پی ام از کلرامفنیکول و استریپتومایسین سولفات می باشد که با 5/0 گرم PCNB مخلوط شده بود. 3 - اندازه گیری درصد و شاخص بیماری: برای تعیین شاخص بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه، ابتدا تعداد بوته های بیمار نسبت به بوته های سالم در هر کرت اندازه گیری و درصد بیماری تعیین گردید. سپس به هر بوته بسته به شدت آلودگی درجات مختلف زیر داده شد(11 ). بوته ای بیمار در نظر گرفته شد که علاوه بر تغییر رنگ آوندی در ساقه ، علایم برگی را نیز داشته باشد(6 ، 29 و 31 ) . بوته کاملاً سالم = 0 تا 33 % برگها علائم بیماری را نشان می دهند = 1 از 34 تا 66 % برگها علائم بیماری را نشان می دهند = 2 از 67 تا 100 % برگها علائم بیماری را نشان می دهند = 3 بوته کاملاً لخت و بدون برگ و قوزه = 4 سپس شدت بیماری با استفاده از از فرمول زیر محاسبه گردید:
در این معادله ، A: تعداد بوته با درجه صفر، B: تعداد بوته با درجه یک، C: تعداد بوته با درجه دو، D : تعداد بوته با درجه سه ، E: تعداد بوته با درجه چهار ، M: تعدادکل بوته می باشد . سپس شاخص بیماری با استفاده از فرمول " شدت بیماری × درصد بیماری = شاخص بیماری محاسبه گردید: 4- بعد از اجرای توالی های ذکر شده با پنبه، دردیبهشت سال پنجم مجدداً از بذر پنبه رقم سپیدی که در سال اول آزمایش کشت شده بود ،درمحل تیمارهای مختلف در چهار تکرار کشت گردید . عملکرد ، تعداد قوزه پنبه در بوته ، وزن یک قوزه ، ، درصد زود رسی ، ارتفاع بوته ، تعداد شاخه زایا ، طول شاخه زایا درصد و شاخص بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی(،چهار ماه بعد از کاشت) ، درصد مرگ گیاهچه پنبه و طول شاخه رویای پنبه اندازه گیری گردید . نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج و بحث نتایج دو ساله تجزیه مرکب آزمایش توالی های کشت انجام شده نشان داد که اثر توالی کشت بر صفات مهم زراعی پنبه نظیر ارتفاع بوته ، طول شاخه رویا ، تعداد شاخه زایا ، طول شاخه زایا ، تعداد قوزه ، وزن قوزه ، عملکرد چین اول ، درصد زود رسی و عملکرد کل اختلاف معنی دار نبود ( جدول یک ) . مقایسه میانگین توالی های مورد آزمایش نشان داد که از نظر ارتفاع بوته پنبه در بین توالی ها اختلاف معنی دار وجود دارد . بوته های پنبه در توالی پنبه + گوجه فرنگی + پنبه به طور معنی دار بر توالی های کلزا + جو خصیل + پنبه و شخم + پنبه ارتفاع بــالاتـــری داشته اند و لی با بقیه تیمارها این اختلاف معنی دار وجود نداشت . همچنین توالی کلـــزا + قصــیــل + پنبه ارتفاع کمتری نسبت به بوته های توالی پنبه + باقلا + لوبیا سبز + پنبه ، گندم + سویا + پنبه داشت ( جدول دو) . از نظر طول شاخه رویا ، گسترده ترین شاخه را تیمار جو قصیل + پنبه + پنبه داشته است و به طور معنی دار از این نظر بر تر از تیمار کلزا + جو قصیل + پنبه بوده است و این تیمار با سایر تیمارها اختلاف معنی دار نداشت . توالی کلزا + جو قصیل + پنبه از نظر ارتفاع بوته و طول شاخه رویا بوته های پنبه کمترین حجم بوته را داشته اند. از نظر تعداد شاخه زایا و طول شاخه زایا بین تیمارهای مورد آزمایش اختلاف معنی دار وجود نداشت. اما در مقایسه ساده بیشترین تعداد شاخه زایا و طول شاخه زایا به ترتیب تیمارهای جو قصیل + ماش + پنبه و پنبه + سورگم + پنبه داشت . در بوته های در کرت های آزمایشی تعداد قوزه و وزن قوزه نیز اختلاف معنی دار مشاهده نگردید . همچنین مقایسه ساده در بین تیمارهای مورد آزمایش تیمار جو + اسفناج + پنبه بالاترین محصول در چین اول داشت و پائین ترین عملکرد در واحد سطح را نیز تیمار پنبه +ترتیزک + پنبه داشت ( جدول دو ) . از نظر درصد زود رسی بالاترین درصد زود رسی را تیمارهای جو + اسفناج + پنبه و کلزا + جو قصیل + پنبه داشت که این تیمار ها به طور معنی دار برتر از تیمار پنبه + سورگم + پنبه و جو قصیل + پنبه + پنبه بود . این دو تیمار برتر با تیمارهای گندم + سویا + پنبه ، جو قصیل + ماش + پنبه ، کاهو + کنجد + پنبه ، کاهو + پنبه + پنبه ، پیاز + قصیل + پنبه ، پنبه + کود اوره + پنبه ، شخم + شخم + پنبه ، پنبه + ترتیزک + پنبه ، پنبه + گوجه فرنگی + پنبه ، باقلا + پنبه + پنبه و باقلا + لوبیا سبز + پنبه اختلاف معنی دار نداشتند . از نظر عملکرد در واحد سطح در مقایسه ساده بیشترین عملکرد را تیمارهای پنبه + کود اوره + پنبه ، پنبه + سورگم + پنبه ، شخم + شخم + پنبه داشتند . این تیمارها اختلاف معنی دار با سایر توالی ها نداشتند . در بین تیمارها ، توالی های کلزا ، جو قصیل + پنبه و پنبه + ترتیزک + پنبه کمترین عملکرد را داشتند . اثر توالی کاشت محصولات کشاورزی بر جمعیت قارچ V . dahliae متغیر بود .( جدول سه) . با کاشت پنبه بعد از پنبه در سال اول جمعیت عامل بیماری بین 70 ـ 35 درصد افــزایــش ولی در سال دوم در مزرعه آلوده جمعیت عامل بیماری در توالی ها بین 36 ـ 14 درصد افزایش یافت . میانگین درصد افزایش جمعیت عامل بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی در توالی پنبه + پنبه + پنبه + پنبه +پنبه از سال اول تا پنجم به ترتیب برابر با 5/52، 25 ، 5/13 ، 5/6 و 0 برآورد شد . احتما لا افزایش جمعیت عوامل بیولوژیک به خصوص آنتاگونیست های قارچ V . dahliae در سال دوم به موازات افزایش جمعیت V. dahliae عامل اصلی کاهش درصد افزایش جمعیت عامل بیماری است .میزان کاهش جمعیت عامل بیماری بعد از کاشت محصولات زراعی غیر از پنبه بین 6/6 تا 68 درصد بود . بیشترین کاهش جمعیت V . dahliae بعد از غلات ( گندم ، جو و سورگوم ) و در مرحله بعد جو قصیل و پیاز و در مرحله سوم کاهو و کلزا ، باقلا و شخم قرار داشت . کمترین میزان کاهش جمعیت V. dahliae بعد از گوجه فرنگی اتفاق افتاد .این یافته با نتایج سایر محققین در مورد دامنه میزبانی و کاهش جمعیت عامل بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی هماهنگی دارد(30 ، 34 و 35 ). درصد کاهش جمعیت عامل بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه بعد از گندم (7/66 ) ، جو (68 ) ، کلزا (3/33 ) ، جو قصیل ( 5/48 ) ، کاهو(25 ) ، پیاز (52) ، سویا (36 ) شخم (36 ) شخم بعلاوه کود نیتروژن( 50) لوبیا سبز5/12 و سورگوم (5/62) اندازه گیری شد. درصد افزایش جمعیت عامل بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه بعد از گوجه فرنگی (6/6 ) و بعد از کنجد (6/26 ) برآورد شد(جدول سه) ..بنابراین در زمینهای آلوده به عامل بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی پنبه با توجه به عملکرد اقتصادی و قیمت هر یک از محصولات زراعی برای کاهش جمعیت عامل بیماری و کاهش خسارت بیماری ها ، و خصوصیات زراعی بوته پنبه می توان یکی از توالی های پنبه که از نظر اقتصادی باصرفه تر است مثل ، غلات ، سویا ( ماش ، لوبیا سبز ) و پنبه را اجرا نمود و یا در صورت توان کاشت محصولات باقلا ، کاهو و پیاز و جو به صورت علوفه سبز جمعیت عامل بیماری را کاهش داده و از فشار انتخاب بیشتر برای تولید ارقام متحمل تر و عوارض جانبی راکاهش داد (11 و 13 ) . زیرا این گیاهان میزبان عامل بیماری نمی باشند و توانایی تولید پنبه و خصوصیات فنولوژی آن اثر منفی نمی گذارند (26 و 28) در حال حاضر بیماری پژمردگی ورتیسیلیومی یکی از مهمترین بیماری ها در استان گلستان می باشدکه هزینه های زیادی جهت تهیه ارقام متحمل برای مبارزه با آن مصرف میشود(24 ). ازطرف دیگر ارقام متحمل در صورتی که تحت استرس ناشی از قارچ نباشند تمایل زیاد به تیپ وحشی داشته و دیررس و شاخ وبرگ زیادی تولید میکنند.این گرایش باعث جذب آفات مکنده شده و برای کنترل آنها کاربرد سموم اجتناب ناپذیر می گردد..درصورتیکه بتوان با سایر روش ها مثل توالی زراعی بیماری را مدیریت نمود ، با کاهش فشار بر سلکسیون ارقام و کاهش هزینه امکان معرفی ارقام پرمحصول تر و کم متحمل تر فراهم می گردد . در صورت نداشتن آب کافی برای کاشت محصولات ، شخم عمیق همراه با افزودن کود اوره ، کاهش جمعیت V. dahliae ، امکان پذیر خواهد بود . تناوب پنبه گوجه فرنگی یا پنبه، کنجد و پنبه جهت کاهش مدیریت بیماری توصیه نمی گردد(17 ) . برقراری توالی کاشت پنبه ، سویا ، پنبه یا پنبه ماش ، پنبه یا پنبه ، لوبیا سبز و پنبه ، و یا پنبه ، باقلا و پنبه باعــث افـــزایش درصد مرگ گیاهچه پنبه می شد ( جدول چهار ) . در مناطقی که از توالی کاشت های ذکر شده استفاده می شود ضد عفونی بذور برای مبارزه با بیماری مرگ گیاهچه حتماً باید صورت گیرد(24 ) . سپاس گزاری نگارندگان این مقاله از مسئولین موسسه تحقیقات پنبه کشور و ایستگاه تحقیقات پنبه کارکنده به خاطر تصویب و کمک به اجرای تحقیق قدر دانی می نمایند | ||
| مراجع | ||
|
بهداد، ابراهیم. 1369. بیماری های مهم گیاهان زراعی ایران . انتشارات نشاط اصفهان. 442 صفحه. بیات اسدی ،هوشنگ و مرتضی عرب سلمانی .1384 آفات ،بیماریها و علف های هرز مزارع پنبه در ایران و مدیریت تلفیقی آنها ،نشر آموزش کشاورزی . 240 صفحه. صانعی ، جواد ؛ رضوی ، سید اسماعیل ، اخوت ، سید محمود و محمد هادی پهلوانی.1389 . پژمردگی های ورتیسیلیومی. انتشارات پیک ریحان . 652 صفحه. 4عرب سلمانی ، م و علی جعفری مفید آبادی . 1388 . برنامه راهبردی پنبه و گیاهان لیفی . انتشارات سازمان تحقیقا ت ،آموزش و ترویج کشاورزی . 855 صفحه . کهل، آر. جی و لویس، سی، اف. 1374، پنبه، (ترجمه فرشته ناصری)، موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی . 901 صفحه . Arabsalmani, M. 1999. Distribution, propagule density, host range and identification of strains Verticillium dahliae, the causal agent of cotton wilt in Fars Province . MSc. Thesis,Coll.Agr. University of Shiraz.133pp(in Farsi) Ashworth , L . J . 1983 . Aggressiveness of random isolated of Verticillium dahliae from cotton and the quantitative relationship of internal inoculation to defoliation . Phytopathology 73 : 1292 - 1295 . Ausher, R., Katan, J. and ORADIA, S. 1972. An improved selective medium for the isolation of Verticillium dahliae. Phytoparasitica 3: 193-137. Begarano–Alcazar, J. Melero–Vara, J. M., Blanco-Lopz, M. A. and Jimenz-Dgez, R. M.. 1996. Etiology, importance and distribuation of Verticillium wilt of cotton in Southern Spain. Plant Dis.80 : 1233 - 1238. Butterfld,E.J. and DeVay,J.E.1977. Reassessment of soil assays for Verticillium dahliae . Phytopathology 67: 1073 – 1078. Begarano–Alcazar, J. Melero–Vara, J. M., Blanco-Lopz, M. A. and Jimenz-Dgez, R. M. 1995a. Influence of inoculum density of defoliating and non defoliatiating pathotypes of Verticillium dahliae on epidemiology of Verticillium wilt of cotton in Southern Spain. Phytopathology 85: 1472-1481. Begarano–Alcazar, J. Melero–Vara, J. M., Blanco-Lopz, M. A. and Jimenz-Dgez, R. M 1995b. Influence of crop rotation on population of defoliating and non-defoliating pathotypes of Verticillium dahliae in field soils. 6th International Verticillium Symposium, Dead Sea, Israel. Phytoparasitica 23, 49. Chang , R.J.and Eastbura, D. M. 1994 . Hostrange of Verticillium dahliae from hoseradish and pathogenicity of strains . Plant Dis . 78: 503 - 506 . Ershad, D. 1995. Fungi of Iran. Agriculture Research, Education and Extension Organization, Ministry of Agriculture, Tehran,Iran.888pp.(in Farsi). El-Zik, R. G. 1985. Integrated control of Verticillium wilt of cotton. Plant Disease 49: 1025-1032. Hillocks, R. J. 1992. Cotton Diseases. CAB. International ,Wallingford, UK.. 415 pp. Hall, R. and Ly. 1972. Development and quantitative management of microsclerotia of Verticillium dahliae. Canadian Journal of Botany. 50: 2097-2102. Kirkpatrik, T. L., and Rotrock, C. S. 2001. Compendium of Cotton Disease. American Phytopathological Society, St Paul.77 pp. Lopez-Escudero, F. J., and Blanco-Lopez, M. A. 2005. Isolation and morphologic characterization of microsclerotia of Verticillium dahliae isolate from soil. Biotechnology 4, 296-304. Mol, L. 1995a. Effect of plant roots on the germination of microsclerotia of Verticillium dahliae. European Journal of plant pathology 101: 679-685. Mace, M. E., Bell, A. A. and Beckman, C. H. 1981. Fungal Wilt Disease of Plant Academic Press. New York 640pp. Mol , L ., Scholte , K. and Struik . P . C . 1996 . Effect of crop species , crop cultivar and isolates of Verticillium dahliae on the population of microsclerotia in the soil , and consequences for crop yield . Plant pathology 45 : 205 – 514 . Mol , L ., Scholte , K . and Vos . J . 1995b . Effect of crop rotation and removal of crop debris on the soil population of two isolates of Verticillium dahliae . Plant Pathology 44 : 1070 – 90. Okhovvat,S.M and Zad, S.J. 2006. Mycology and Fungal Diseases of Plants.Aeeizh Press. Tehran, Iran .525pp.(in Farsi). Pullman, G. S. and DeVay, J. E. 1982b. Epidemiology of Verticillium wilt of cotton. Relationship between inoculum density and diseases progression. Phytopathology 72: 459-554. Roozbeh, M., and Banihashemi, Z. 2006. Host range of Verticillium dahliae from Iran. 17th Iranian Protection Congress, 2-5 Sep., p. 428. Srinivasan, K. V. 1994. Cotton Diseases. Indian Society for Cotton Improvement C/O CIRCOT. 187 p. Subbarao, K. V., Schulbach, K. F. and K0ike, S. T. 1998. Effects of crop rotation and irrigation on Verticillium dahliae microsclerotia in soil and wilt in Cauliflower. Phytopathology 88, 1046-1055. Singlton, L. L., Mirial, J. D. and Rush, C. M. 1992. Methods for Research on Soilborn Phytopathologenic Fungi.American Phytopathological Society,St. Minnesota, 265p. Steffek, R., Spornberger, A., Altenburger, J. 2006. Detection of microsclerotia of Verticillium dahliae in soil samples and prospects to reduce the inoculum potential of the fungus in the soil. Agriculturae Conspectus Scientificus, 71 (4), 145-148. Tjamos, E. C., Rowe, R. C., Heale, J. B. and Fravel, D. R. 2000. Advances in Vertcillium Research and Disease Management. Phythopathological Society,st.Minesota 357pp. Wilhelm, S. 1959. Effect of various soil amendments on the inoculum potential of the Verticillium Wilt fungus. Phytopathology 49: 684-690. Wilhelm , S . Sagen . J . E . and Tietk . H . 1983 . Phenotype modification for high – density planting achieves early maturity and Verticillium Wilt control in Acala Cotton . Phytopathology , 73 : 963 . Woodward, J. E., and Weeler, T. A. 2010. Integrated Management of Verticillium Wilt in Cotton. Texas AgriLIFE Research and Extension Center 1102 E. FM 1294. Yildiz, A., Nedium- Dogan, M., Boz, O., and Benliglu, S. 2009. Weed hosts of Verticillium dahliae in cotton fields in Turkey and characterization of V. dahliae isolates from weeds. Phytoparasitica 37: 171-178. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,083 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 789 |
||