| تعداد نشریات | 284 |
| تعداد نشریات سازمان | 82 |
| تعداد شماره‌ها | 3,081 |
| تعداد مقالات | 34,388 |
| تعداد مشاهده مقاله | 48,122,460 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 78,970,134 |
تحلیل تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر نوسانات تراز سطح آب‌های زیرزمینی (مطالعه موردی: دشت قروه- دهگلان استان کردستان) | ||
| پژوهش آب در کشاورزی | ||
| مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 شهریور 1404 | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/jwra.2025.369800.1083 | ||
| نویسندگان | ||
| پیمان طهماسبی* 1؛ حمید زارع ابیانه2 | ||
| 1دانشجوی دکتری گرایش آبیاری و زهکشی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. | ||
| 2استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی‌سینا، همدان، ایران. | ||
| چکیده | ||
| آب‌های زیرزمینی از منابع راهبردی آب شیرین در سطح زمین هستند که نقش بنیادینی در تأمین نیازهای بخش‌های شرب، کشاورزی، صنعت و پایداری زیست‌بوم‌ها دارند. کاهش این منابع می‌تواند تعادل محیطی و امنیت آبی را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. بر همین اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط میان تغییرات کاربری اراضی و نوسانات سطح تراز آب زیرزمینی در دشت‌های قروه و دهگلان، طی یک دوره ۲۶ ساله، در دو بازه زمانی ۱۳۷۶–۱۳۸۰ و ۱۳۹۸–۱۴۰۲ انجام شد. با استفاده از تصاویر ماهواره‌های لندست-5 و لندست-8 و با بهره‌گیری از الگوریتم یادگیری‌ماشین جنگل تصادفی، کاربری اراضی منطقه در 4 کلاس؛ کشاورزی دیم، کشاورزی آبی، ساخته شده و اراضی بایر طبقه‌بندی شد. این تحلیل‌ها تغییرات در نوع و میزان کاربری اراضی را به‌صورت کمی نشان می‌دهد. سپس، با استفاده از آمار چاه‌های مشاهده‌ای و نرم‌افزار ArcMap، نقشه‌های پهنه‌بندی سطح تراز آب زیرزمینی با روش درونیابی IDW تهیه و ترسیم گردید. این نقشه‌ها امکان مقایسه و تحلیل روندهای تغییر سطح آب زیرزمینی را فراهم ساختند. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که در دوره دوم بررسی، کاربری کشاورزی دیم در منطقه با کاهش 36/13 درصدی مواجه بوده، در حالی که کاربری کشاورزی آبی به میزان 7/11 درصد افزایش یافت. به‌طور هم‌زمان، سطح تراز آب زیرزمینی طی این بازه زمانی روندی کاهشی و چشم‌گیر را داشت؛ به‌گونه‌ای که در نواحی مرکزی، غربی و جنوب‌غربی دشت، افت سطح آب زیرزمینی تا حدود ۹۹ متر نیز گزارش شد. این افت با تغییر کاربری از اراضی دیم به اراضی آبی، هم‌زمان و هم‌راستا بود. این نتایج نشان‌دهنده آن است که تغییرات ناپایدار در الگوهای کاربری اراضی، همراه با بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، به شکل‌گیری چرخه‌ای معیوب منجر شده است؛ چرخه‌ای که نه‌تنها تعادل منابع آبی منطقه را با چالش جدی مواجه می‌سازد، بلکه تهدیدی اساسی برای پایداری زیست‌محیطی در بلندمدت به‌شمار می‌آید. در مجموع، این پژوهش تأکید می‌کند که بهره‌برداری ناپایدار و تغییرات غیرپایدار در کاربری اراضی، منجربه کاهش سطح آب زیرزمینی و بی‌ثباتی اراضی می‌شود و دانش‌آموختن به ضرورت اتخاذ سیاست‌های مدیریت پایدار، استراتژی‌های جامع و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه در حوضه آب و کشاورزی را بیش‌ازپیش نشان می‌دهد تا از بحران‌های آبی و تخریب زیست‌محیطی جلوگیری گردد و آینده‌ای پایدار تضمین شود. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آب زیرزمینی؛ سنجش از دور؛ کاربری اراضی؛ قروه؛ دهگلان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Analysis of the Impact of Land Use Changes on Groundwater Level Fluctuations (Case Study: Qorveh-Dehgolan Plains, Kurdistan Province) | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Peyman Tahmasebi1؛ hamid zare abyaneh2 | ||
| 1PhD student in Irrigation and Drainage, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran. | ||
| 2Professor, Department of Water Science and Engineering, Faculty of Agriculture, Bu-Ali Sina University, Hamadan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| Groundwater is one of the most strategic sources of fresh water on Earth, playing a fundamental role in meeting the needs of drinking water, agriculture, industry, and the sustainability of ecosystems. The decline of these resources can severely affect environmental balance and water security. Accordingly, this study aims to investigate the relationship between land use changes and groundwater level fluctuations in the Qorveh and Dehgolan plains over a 26-year period, covering two time intervals: 1997–2001 and 2019–2023. Using satellite imagery from Landsat-5 and Landsat-8 and employing the Random Forest machine learning algorithm, land use in the region was classified into four categories: rainfed agriculture, irrigated agriculture, built-up areas, and barren lands. These analyses quantitatively demonstrated the changes in land use types and extents. Subsequently, groundwater level zoning maps were generated using observational well data and the IDW interpolation method in ArcMap software. These maps enabled the comparison and analysis of groundwater level trends. The findings indicate that during the second period of analysis, rainfed agriculture decreased by 13.36%, while irrigated agriculture increased by 11.7%. Simultaneously, groundwater levels experienced a significant declining trend, with a drop of up to 99 meters reported in central, western, and southwestern parts of the plain. This decline coincided with and corresponded to the conversion of rainfed lands into irrigated lands. The results indicate that unstable changes in land use patterns, combined with excessive groundwater exploitation, have led to the formation of a vicious cycle—one that not only critically disrupts the region’s water resource balance but also poses a major threat to long-term environmental sustainability. Overall, this study underscores that unsustainable exploitation and unregulated land use changes result in declining groundwater levels and land instability. It highlights the urgent need for the adoption of sustainable management policies, integrated strategies, and intelligent policymaking in the water and agriculture sectors to prevent water crises and environmental degradation, thereby ensuring a sustainable future. ;' | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Groundwater, Remote Sensing, Land Use, Qorveh, Dehgolan | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 213 |
||