| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,030 |
| تعداد مقالات | 33,889 |
| تعداد مشاهده مقاله | 45,268,747 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 61,253,265 |
بازشناسی غربی‌ترین رویشگاه توس (.Betula litwinowii Doluch) در جنگل‌های هیرکانی: دریاسر در شهرستان تنکابن | ||
| تحقیقات جنگل و صنوبر ایران | ||
| مقاله 7، دوره 31، شماره 4 - شماره پیاپی 94، اسفند 1402، صفحه 338-344 اصل مقاله (469.68 K) | ||
| نوع مقاله: کوتاه | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/ijfpr.2023.363688.2121 | ||
| نویسندگان | ||
| حبیب زارع* 1؛ طیبه امینی2؛ عسکری عابد زیدی3 | ||
| 1نویسنده مسئول، دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 2استادیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| 3کارشناس پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| سابقه و هدف: درخت توس، بازمانده‌ای باستانی از دوران‌های گذشته تاریخ تکاملی و تحولی جنگل‌های هیرکانی است که بنابر شواهد و بررسی‌های انجام‌شده، گستره آن در این جنگلها در گذشته، وسیع‌تر و به‌تقریب پیوسته بوده است. این درخت تا پیش از پژوهش‌های سیستماتیک- بوم‌شناختی اخیر در محدوده البرز با نام Betula pendula Roth شناخته می‌شد. در بررسی‌های انجام‌شده در بستر مطالعاتی فلور ایران مشخص شد که این درخت به گونه B. litwinowii Doluch تعلق دارد. این گونه در حال حاضر به‌شکل گسسته در برخی رویشگاه‌های صخره‌ای و در ارتفاع بالاتر از 2500 متری جنگل‌های هیرکانی و برخی دامنه‌های جنوبی البرز مرکزی انتشار دارد. هدف این پژوهش، شناسایی دنباله‌دار در راستای شناسایی رویشگاه‌های ناشناخته و گسسته این گونه ارزشمند در جنگل‌های هیرکانی بود. مواد و روش‌ها: این بررسی در منطقه و ارتفاعات فوقانی دشت دریاسر از توابع منطقه دوهزار شهرستان تنکابن انجام شده است. یافته‌های این پژوهش که بر فرض وجود توده‌ها و درختان توس بر اساس یکسری شواهد و شباهت‌های ساختاری توده‌های مستقر در ناهمواری‌های منطقه و نیز شرایط اکولوژیکی تقریبا مشابه با سایر رویشگاه های توس در دیگر مناطق فوقانی هیرکانی بود، راهنما و الگویی شد برای انجام بررسی‌های گسترده در پوشش گیاهی منطقه، بنابراین باتوجه به ساختار زمین‌شناسی و شکل ناهمواری‌ها و کوه‌های بالادست دشت دریاسر و نیز وجود پوشش گیاهی با اشکال رویشی مختلف در جدار دره‌ها و صخره‌ها و همچنین با استفاده از جستجو‌های محلی و اطلاعات کسب‌شده، با انجام پیمایش و حضور در این رویشگاه‌ها، با استفاده از روش مطالعه فلوریستیکی، مشاهدات زمینی و بررسی توده‌ها و پوشش گیاهی، حضور توس در این منطقه تایید و مستندسازی شد. بر همین اساس با انجام پیمایش در سطح جنگل‌های منطقه وضعیت و مساحت رویشگاه تعیین گردید که این مهم با برداشتهای انجام شده در جهات جغرافیایی مختلف و کنترل با نقشه های گوگل ارث تایید و تعیین شد. کلیه گونه‌های گیاهی همراه در توده برداشت و یادداشت برداری شدند و جهت انجام شناسایی تکمیلی و تایید گونه‌ها که از تنوع زیستی گیاهی غنی و ارزشمندی نیز برخوردار بودند، به هرباریوم باغ گیاه‌شناسی نوشهر منتقل و بر اساس منابع و کلید شناسایی معتبر مورد شناسایی قرار گرفتند. فهرست تهیه شده از گونه‌ها نیز برای انجام مطالعات تکمیلی و مقایسه‌ای با دیگر رویشگاه‌های توس در منطقه هیرکانی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. نتایج: نتایج پژوهش‌های پیشین نشان داده‌اند که شرقی‌ترین رویشگاه توس در منطقه سیاه‌مرزکوه در دره محمدآباد (فاضل‌آباد) استان گلستان واقع شده است. از طرفی، باتوجه‌به وجود تعدادی از رویشگاه‌های این گونه در البرز میانی، رویشگاه‌های البرز مرکزی در دره چالوس تا پیش از بررسی‌های کنونی، غربی‌ترین دامنه انتشار این درخت در زون زیست‌اقلیمی هیرکانی بودند. بررسی‌های انجام‌شده اخیر در ارتفاعات جنوبی دریاسر نشان‌دهنده حضور توده کوچکی از این درختان در بالاترین حد جنگل و در دیواره‌های صخره‌ای بود. درختان توس در این جنگل به‌شکل آمیخته با درختان و درختچه‌های مناطق بالادست یا کوهسری از جمله دیوآلبالو (Sorbus graeca (Spach) Lodd. ex S.Schauer)، اوری (.Quercus macranthera Fisch. & C.A.Mey)، لور (.Carpinus orientalis Mill) و دو گونه سوزنی‌برگ شامل پیرو (Juniperus communis L.) و مای‌مرز (J. sabina L.) در شیب‌های تند، واریزه‌ای و نیز جدار صخره‌های بلند استقرار یافته‌اند. پوشش گیاهی بخش‌های شرقی این رویشگاه دریاسر به‌شدت توسط دام در معرض تخریب قرار دارد. فرسایش و ریزش خاک بیانگر شرایط رو به زوال و واریزه‌ای شدن هستند. دامداران به روش‌های مختلف به این درختان آسیب می‌زنند. قطع سرشاخه‌ها، تنه‌ها و جست‌های توس برای تعلیف بز و گوسفند در این رویشگاه، امری معمول است. بازشناسی این رویشگاه نه‌تنها اهمیت حضور این درختان قدیمی در جنگل‌های هیرکانی و لزوم حفاظت از آن‌ها را نشان می‌دهد، بلکه رکوردی از غربی‌ترین دامنه انتشار آن‌ها در جنگل‌های هیرکانی نیز است. نتیجه‌گیری کلی: باتوجه‌به اهمیت و جایگاه حفاظتی این گونه و ارزش‌های تنوع زیستی آن به‌ویژه در رویشگاه دریاسر، شواهد نشان از عدم توانایی این رویشگاه برای توسعه و تجدیدحیات درختان توس به‌علت چریده شدن توسط دام‌های فراوان و فرسایش شدید خاک دارد. لزوم آگاهی و آموزش دامداران در این منطقه و تمهیدات حفاظتی برای حفظ توس، امری ضروری برای حفظ و بقای اندک درختان باقی‌مانده و جایگاه این درخت در منطقه دریاسر است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تیره توس؛ فلور ایران؛ عوامل تهدید رویشگاه | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The westernmost site of birch (Betula litwinowii Doluch.) in Hyrcanian forests, Iran: Daryasar in Tonekabon county | ||
| نویسندگان [English] | ||
| H. Zare1؛ T. Amini2؛ A. Abedzeydi3 | ||
| 1Corresponding author, Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 2Assistant Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| 3Research Expert, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Background and objectives: Birch trees are ancient remnants of the evolutionary and transformational history of the Hyrcanian forests. Evidence suggests that these trees were once widely and continuously distributed. Prior to recent systematic-ecological studies in the Alborz range, these trees were introduced as the species Betula pendula Roth. However, investigations into Iran’s flora revealed that Alborz birch trees belong to B. litwinowii Doluch. Currently, these trees are isolated in some rocky habitats and at altitudes above 2500 m in the Hyrcanian zone and some southern slopes. The aim of this study is to identify unknown and discrete habitats of this valuable species in Iran’s northern forests. Methodology: This survey was conducted in the high elevations of the Daryasar plain of the Dohezar region of Tonekabon city. The existence of birch stands, based on evidence and structural similarities of the stands located in the rocky mountains of the region, as well as ecological conditions almost similar to other birch sites in other Hyrcanian high forests, guided extensive investigations in the vegetation of the region. According to the geological structure and the shape of the mountains of the Daryasar plain, as well as the presence of vegetation with different physiognomic forms on the cliffs and rocks, surveys were conducted using the method of floristic study, ground observations, and investigation of stands and vegetation. The presence of birch in this area was confirmed and documented. By carrying out a survey on the sites, the area of the site was determined, which was confirmed by taking measurements in different geographical directions and checking with Google Earth maps. All companion plant species in the stand were collected and noted, and for additional identification and confirmation of the species that had rich and valuable plant biodiversity, they were transferred to the herbarium of Nowshahr Botanical Garden and identified based on sources and valid identification keys. The prepared list of species will be used for additional and comparative studies with other birch sites in the Hyrcanian region. Results: Previous studies showed that the easternmost birch habitat belongs to the Siahmarzkooh in the Fazel Abad valley of Golestan province. According to a number of habitats in the middle Alborz areas, the central sites in the Chalus Valley were the westernmost range of these trees in the Hyrcanian forests until the current reviews. The recent survey in the Daryasar site showed the presence of a small stand of these trees. Birch trees in this forest are mixed with the sub-nival trees and shrubs, such as the Sorbus graeca (Spach) Lodd. ex S.Schauer, Quercus macranthera Fisch. & C.A.Mey., Carpinus orientalis Mill. and two coniferous species, including Juniperus communis L. and J. sabina L., on the steep slopes and the walls of high rocks. The re-recognition of this site not only underscores the importance of the presence of these trees in the Hyrcanian forests and the necessity of their protection, but it also records the westernmost range of their distribution in the Hyrcanian forests. The vegetation of the eastern parts of this habitat is severely destroyed by livestock. Erosion and soil collapse indicate deteriorating conditions. Cutting the branches of the birch trees for grazing goats and sheep is a common problem in this habitat, and ranchers damage these trees in various ways. Conclusion: In light of the conservation status of B. litwinowii and its significant biodiversity values, particularly in the Daryasar habitat, it is evident that the current conditions are not conducive to the growth and regeneration of these trees. Therefore, it is of utmost importance to raise awareness and provide training to local ranchers about conservation practices. Implementing protective measures is crucial to safeguard the remaining trees and ensure their survival. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Birch family, flora of Iran, habitat threat factors | ||
| مراجع | ||
|
- Akobia, I., Janiashvili, Z., Metreveli, V., Zazanashvili, N., Batsatsashvili, K. and Ugrekhelidze, K., 2022. Modelling the potential distribution of subalpine birches (Betula spp.) in the Caucasus. Community Ecology, 23(2): 209-218. - Browicz, K., 1972. Flora Iranica, Vol. 96: Betulaceae: 25-34. In: Rechinger, K.H. (Ed.), 1963-2015. Vols. 1-181. Akademische Druck und Verlagsanstalt, Verlag des Naturhistorischen Museum Wien, Graz and Wien. - Browicz, K. and Zielinski, J., 1982. Chorology of Trees and Shrubs in South-West Asia and Adjacent Regions, Vol. 1. Polish Scientific Publishers, Warszawa, Poznań, Poland, 172p. - Zare, H., 2002. Ecological study on Betula in Sangdeh and Lar valley. M.Sc. thesis, Faculty of Natural Resources and Marine Sciences, Tarbiat Modares University, Noor, Iran, 90p (In Persian). - Zare, H., 2015. Flora of Iran, No. 84: Betulaceae. Published by Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran, 325p (In Persian with English summary). - Zare, H., Akbarinia, M., Hosseini, S.M., Ejtehadi, H. and Amini Eshkevari, T., 2010. A new record of Betula litwinowii (Betulaceae) and a review of the geographical distribution of the genus Betula L. in Iran. Iranian Journal of Botany, 16(2): 237-241. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 419 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 388 |
||