| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,006 |
| تعداد مقالات | 33,641 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,542,109 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 30,427,792 |
لزوم توجه جدی به «دیم‌زارها» در تولید علوفه و گیاهان دارویی | ||
| طبیعت ایران | ||
| مقاله 3، دوره 6، شماره 6 - شماره پیاپی 31، بهمن و اسفند 1400، صفحه 7-24 اصل مقاله (776.11 K) | ||
| نوع مقاله: دیدگاه‌ها | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/irn.2022.125818 | ||
| نویسندگان | ||
| جواد معتمدی* 1؛ عادل جلیلی2؛ مرتضی خداقلی3؛ رستم خلیفه زاده4؛ فاطمه سفیدکن5؛ حسین ارزانی5 | ||
| 1دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. | ||
| 2استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. | ||
| 4دکترای تخصصی علوم مرتع،موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور،بخش تحقیقات مرتع،سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،تهران،ایران. | ||
| 5استاد، مؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| وجود دیمزارهای کم‌بازده، پرشیب و رهاشده، در سطح اکوسیستم‌‌های مرتعی، یادآور این موضوع است که سطح وسیعی از بهترین مراتع کشور، در‌نتیجه توسعه اراضی کشاورزی از عرصه‌های طبیعی، به بهانه خود‌کفایی در تولید دیم محصولات استراتژیک (به‌‌ویژه گندم)، پتانسیل خود را برای همیشه از دست داده‌‌اند و به کانونهای اصلی فرسایش تبدیل شده‌‌اند که منجر به تشکیل رواناب و سیلاب و به‌‌دنبال آن، رسوب‌گذاری در پشت سدها و دشت‌ها، به‌‌‌‌عنوان کانونهای تولید گرد و غبار خواهند شد. همچنین، راه برای نفوذ تعدادی از اعضای اجتماعات بیگانه (مهاجم) گیاهی مزرعه‌‌رست و خرابه‌‌رست نظیر گونه‌‌های خارشتر (Alhagi spp.)، ورک (Hultemia persica)، کنگر (Gundelia spp.)، گلرنگ وحشی (Carthamus oxyacantha)، Cirsium arvense و Euphorbia spp.، که نیازهای اکولوژیکی به‌نسبت کمی دارند، به ترکیب گیاهی مراتع، فراهم شده و تنوع و غنای گونه‌‌های بومی، به مخاطره افتاده است. به همین ترتیب، بسیاری از گونه‌‌های اولیه، از‌نظر تعداد، کاهش یافته، یا به‌‌طور‌کلی از بین رفته‌‌اند و زمینه برای جایگزینی گونه‌‌های خشکی‌پسند، خشبی و سمی فراهم شده است. به‌‌عبارت‌دیگر، در اثر فعالیت‌‌های مخرب انسان در طبیعت، فشار انتخاب طبیعی (سلکسیون) گونه‌‌‌‌ها، باعث چیرگی گیاهانی با خصوصیات مرفولوژیکی و بیوشیمیایی می‌‌شود که انسان و دام، تمایلی نسبت به همه یا بیشتر آنها ندارند و راهکاری نیز برای مبارزه با آنها، اندیشیده نشده است. | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The need to pay serious attention to "drylands" in the production of fodder and medicinal plants | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Javad Motamedi1؛ Adel Jalili2؛ Morteza Khodagholi3؛ Rostam Khalifehzadeh4؛ Fateme Sefidkon5؛ Hossein Arzani5 | ||
| 1Associate Professor, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran. | ||
| 2Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran. | ||
| 3Associate Prof., Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran. | ||
| 4Ph.D. in Rangeland sciences, Rangeland Research Division, Research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran. | ||
| 5Professor, research Institute of Forests and Rangelands, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran. | ||
| مراجع | ||
|
ارزانی، ح.، 1387. ارزیابی مراتع مناطق مختلف آب‌‌و‌‌هوایی. گزارش نهایی طرح پژوهشی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 380 صفحه.
اسمعلی عوری، ا. و عبدالهی، خ.، 1389. آبخیزداری و حفاظت خاک. دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، 612 صفحه.
اکبرزاده، م. و سالاری، ا.، 1369. بررسی میزان تولید علوفه ارقام مختلف یونجه در شرایط دیم ارومیه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 33 صفحه.
اکبرزاده، م. و سالاری، ا.، 1374. مقایسه تولید علوفه کولتیوارهای اسپرس در شرایط دیم ارومیه. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 30 صفحه.
امیرخانی، م.، مصداقی، م. و دیانتی، ق.ع.، 1385. بررسی خصوصیات بوم‌شناختی Agropyron cristatum در پارک ملی گلستان. پژوهش و سازندگی، 71: 88-81.
بنوان، م.ت.، مصداقی، م. و ملک، ع.، 1352. فنولوژی نباتات مرتعی بومی و بیگانه در منطقه نیمه‌استپی همند آبسرد. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 48 صفحه.
پیمانی‌‌فرد، ب. و طریقی، ع.ر.، 1351. اصلاح مراتع فرسوده از طریق بررسی فصل کشت، عمق، روش و میزان کشت بذر نباتات مرتعی مقاوم به خشکی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 22 صفحه.
پیمانی‌‌فرد، ب. و ملک‌‌پور، ب.، 1373. مقایسه میران تولید ارقام یونجه در منطقه نیمه‌استپی دماوند. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 35 صفحه.
پیمانی‌‌فرد، ب.، 1373. مروری بر تحقیقات مرتع در ایران. مجموعه مقالات اولین سمینار ملی مرتع و مرتعداری در ایران، دانشگاه صنعتی اصفهان، شهریورماه 1372، صفحات 123-115.
پیمانی‌‌فرد، ب.، ملک‌‌پور، ب. و فائزی‌‌پور، م.، 1360. معرفی گیاهان مهم مرتعی و راهنمای کشت آنها برای مناطق مختلف ایران. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 80 صفحه.
جعفری، ع. ا.، 1397. چالش‌های تولید بذر در توسعه کشت گیاهان مرتعی در ایران. هفتمین کنفرانس ملی مرتع و مرتعداری ایران، مرکز آموزش منابع طبیعی دکتر جوانشیر، کرج، 18 الی 19 اردیبهشت، صفحات 16-1.
دفتر فنی مرتع، 1363. طرح ضربتی تولید علوفه دیم در اراضی پرشیب و دیمزارهای متروکه. سازمان جنگلها و مراتع کشور، تهران، 25صفحه.
رستگار، م. ع.، 1371. دیم‌کاری. انتشارات برهمند، تهران، 345 صفحه.
زکیئی، ج.، آسودار، م.ا. و الماسی، م.، 1393. اثر شیب، خاک‌‌ورزی و روش‌‌های کاشت در سطوح شیب‌‌دار، بر میزان فرسایش خاک، عناصر غذایی، مواد آلی و عملکرد گندم دیم. زراعت، 102: 109-101.
سکوتی اسکوئی، ر.، نیک کامی، د. و قائمیان، ن.، 1389. بررسی تأثیر شیب دامنه بر تلفات خاک در کاربری‌‌های مرتع و دیم. مجموعه مقالات ششمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، 9-8 اردیبهشت ماه، صفحات 30-23.
سندگل، ع.ع. و کلاله، م.، 1370. بررسی سازگاری گونه‌‌های مرتعی و علوفه‌‌ای در کلاله، گنبد کاووس. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 44 صفحه.
سندگل، ع.ع. و ملک‌‌پور، ب.، 1373. مروری بر تحقیقات انجام‌شده و در حال اجرا در رابطه با یونجه‌‌های یک‌ساله در ایران و تدوین برنامه کار برای آینده. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 22 صفحه.
صیادی، م.، 1352. افزایش ظرفیت تولیدی مراتع از طریق انتخاب گونه‌‌های علوفه‌‌ای مناسب و تأثیر روش کاشت. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، 45 صفحه.
طوافی، س.، 1382. بررسی پروژه تبدیل دیمزارهای کم‌بازده به علوفه‌کاری در استان آذربایجان شرقی. دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، تهران، 134 صفحه.
عصاره، م.ح. و سیداخلاقی، س.ج.، 1388. سند راهبردی توسعه تحقیقات منابع طبیعی ایران، مبانی، راهبردها و راهکارها. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، 379 صفحه.
فرجی، م.، ارزانی، ح.، طویلی، ع. و فقهی، ج.، 1388. بررسی اثر عوامل اقلیمی و فیزیکی بر توان دیمزارهای حوزه آبخیز طالقان. مرتع، 1(1): 105-90.فرح پور، م.، 1381. بررسی روند توسعه بخش تحقیقات مرتع. تحقیقات مرتع و بیابان ایران، 7: 20-1.
فیله‌‌‌کش، ا.، 1379. بررسی قابلیت لندست (TM) کاربرد داده‌‌های رقومی برای تهیه نقشه پوشش گیاهی و مقایسه آن با روش زمینی در منطقه سبزوار. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 165 صفحه.
قربانی، ا.، 1393. تهیه نقشه کاربری اراضی و ارزیابی توان کاربری دیمزارهای حوزه آبخیز زلیبر چای برای تبدیل به کشت علوفه براساس عامل شیب با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی. نشریه فضای جغرافیایی، 14(48): 122-103.
قربانی، ا.، اسمعلی عوری، ا. و الیاسی بروجنی، ح.، 1387. ارزیابی زیست‌محیطی با استفاده از GIS و توسعه پایدار کشاورزی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کفتاره اردبیل). اولین همایش ملی فناوری‌‌های نوین در کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی رشت، گیلان، 16-14 اسفند، صفحات 16-1.
قربانی، ا.، ستاریان، ع. و الیاسی بروجنی، ح.، 1386. شناخت و تحلیل ارتباط کشاورزی بوم‌شناختی با آبخیزداری. دومین همایش بوم شناختی کشاورزی، گرگان، 26-25 مهرماه، صفحات 435-403.
گودرزی، م. و فرح پور، م.، 1386. بررسی امکان جداسازی دیم‌زارها از مراتع با استفاده از سنجش از دور (مطالعه موردی: منطقه تهم استان زنجان). تحقیقات مرتع و بیابان، 3(2): 446-432.
مجنونیان، هـ.، 1377. جغرافیای گیاهی ایران (کاربرد جغرافیای گیاهی در حفاظت). انتشارات سازمان حفاظت محیط‌زیست، تهران، 232 صفحه.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، ارزانی، ح. و خداقلی، م.، 1399. علل تخریب مراتع در کشور و راهکارهای برون‌‌رفت از وضعیت پیش‌‌آمده. طبیعت ایران، 5(4): 44-21.
معتمدی، ج.، جلیلی، ع.، فیاض، م.، خداقلی، م.، ارزانی، ح.، سفیدکن، ف. و فرح پور، م.، 1400. سیر تکامل تحقیقات مرتع در ایران و نگرش مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور به آینده تحقیقات مرتع. طبیعت ایران، 6(4): 21-7.
معین‌‌الدین ، ح.، 1377. طرح تبدیل دیمزارهای کم‌بازده به مزارع دیم نباتات علوفه‌‌ای. دفتر فنی مرتع، سازمان جنگلها و مراتع کشور، تهران، 46 صفحه.
مقیمی، ج.، 1384. معرفی برخی گونه‌‌های مهم مرتعی، مناسب برای توسعه و اصلاح مراتع ایران. آرون، تهران، 669 صفحه.
موسوی اقدم، س.ح.، 1367. دستورالعمل کشت غلات توأم با یونجه در دیم‌زارها. دفتر فنی مرتع، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری کشور، تهران، 33 صفحه.
مهندسان مشاور پایداری طبیعت و منابع، 1387. ضوابط و دستورالعمل‌‌های فنی مرتع، دستورالعمل تبدیل دیمزارهای کم‌بازده و پرشیب به مراتع دست‌کاشت. نشریه شماره 418 معاونت برنامه‌‌ریزی و راهبردی رئیس جمهور، تهران، 44 صفحه.نبیئی، م.ق.، 1376. بررسی و مقایسه تولید دیمزارهای کم‌بازده و رهاشده استان زنجان با مرتع‌کاری (یونجه دیم) و مراتع طبیعی. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، تهران، 152صفحه. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 456 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 837 |
||