| تعداد نشریات | 286 |
| تعداد نشریات سازمان | 84 |
| تعداد شماره‌ها | 3,005 |
| تعداد مقالات | 33,631 |
| تعداد مشاهده مقاله | 44,479,877 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 30,140,471 |
عملیات خاکورزی مناسب برای مزارع تولید سیبزمینی | ||
| ترویجی علوم کاربردی سیب زمینی | ||
| دوره 3، سال سوم شماره 2 - شماره پیاپی 6، آذر 1399، صفحه 35-42 اصل مقاله (1.94 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله علمی - ترویجی | ||
| نویسنده | ||
| زین العابدین امیدمهر* | ||
| مربی پژوهشی بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود)، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شاهرود، ایران. | ||
| چکیده | ||
| شخم با گاوآهن برگرداندار در خاکهای با ساختمان ضعیف ممکن است موجب فرسایش خاک شود. فرسایش خاک را می‌توان با خاکورزی حفاظتی کاهش داد، اما ممکن است خاکورزی حفاظتی باعث کاهش عملکرد محصول شود. به منظور مطالعه اثر روشهای خاکورزی بر عملکرد سیبزمینی، تحقیقی طی سال‌های 1396-1394 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سمنان (شاهرود) انجام شد. چهار روش‌خاک‌ورزی (1- روش مرسوم (شخم با گاوآهن برگرداندار)، 2- شخم با گاوآهن بشقابی، 3- کمخاکورزی با گاوآهن قلمی و 4- کمخاکورزی با چیزل-پکر) مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که، در سال اول آزمایش (1394) بیشترین میزان عملکرد غده مربوط به روش خاکورزی مرسوم بود. اما در سال سوم آزمایش (1396) بیشترین عملکرد غده (15 درصد بیشتر از خاکورزی مرسوم) مربوط به روش کمخاکورزی با چیزل پکر بود. در دو فصل زراعی در سال‌های زراعی 1394 و 1396، هرچند بین میانگین عملکرد غده تفاوت چندانی وجود نداشت، اما بیشترین میزان میانگین عملکرد (26 تن در هکتار) در روش کمخاکورزی با چیزل‌پکر وکمترین میانگین عملکرد (23/2 تن در هکتار) در روش خاکورزی مرسوم با گاوآهن بشقابی مشاهده شد. متوسط عملکردکم‌خاک ورزی با چیزل‌پکر در مقایسه با روش مرسوم نه تنها موجب کاهش عملکرد و بازارپسندی سیبزمینی نشد، بلکه موجب کاهش ترافیک مزرعه‌ای، زمان انجام عملیات و مصرف سوخت شد که از مزایای خاکورزی حفاظتی است و نتایج آزمایش نیز این واقعیت را تایید میکند. بنابراین در تولید سیبزمینی با رعایت تناوب زراعی و در صورت تامین ادوات موردنیاز، روش کمخاکورزی جایگزین مناسبی برای روش خاکورزی مرسوم میباشد. | ||
تازه های تحقیق | ||
تاکنون هدف اصلی در تولید کشاورزی، عمدتاً بر افزایش عملکرد متمرکز بوده است. در حالی که، امروز تولید اقتصادی و پایدار با توجه به بهبود کیفیت محصول، کاهش مصرف نهاده‌ها، حفظ منابع طبیعی و محیطزیست از اهمیت بیشتری برخوردار است (10). امروزه بهرهبرداری غیراصولی از خاک، سبب بروز مشکلات عدیده زیستمحیطی برای انسان شده است. طبق تحقیقات بعمل آمده، حدود 350 میلیون هکتار از اراضی جهان در اثر اجرای عملیات خاکورزی شدید و نامناسب دچار فرسایش و تخریب شده است. میزان کل فرسایش خاک در جهان 26 میلیارد تن تخمین زده میشود و سهم ایران از آن در حدود 2 میلیارد تن میباشد که زنگ خطر جدی برای بخش کشاورزی کشور میباشد. عملیات خاکورزی شدید باعث از دست رفتن خاک از طریق فرسایش آبی و بادی، افت کیفیت خاک و از همه مهمتر کاهش مواد آلی خاک میشود. کشاورزی حفاظتی یک راه حل اساسی برای حفظ خاک و مقابله با خشکسالی است (1). یکی از عوامل مهم که در پذیرش روشهای خاکورزی حفاظتی از طرف کشاورزان در کوتاه مدت نقش دارد، منافع آنی تاثیر این روش‌ها بر عملکرد محصول است. به طوری که برخی پژوهشگران معتقدند برای اینکه یک سیستم کشاورزی (مثلاً خاکورزی حفاظتی) بتواند به وسیله تولیدکنندگان مورد پذیرش قرار گیرد، باید از نظر اقتصادی (عملکرد محصول) نیز قابلیت رقابت با سیستم مرسوم را داشته باشد (9). شدت بالای تبخیر از سطح خاک به علت درجه حرارت بالای محیط و پایین بودن رطوبت نسبی هوا، فقیر بودن خاک از نظر مواد آلی و ناپایداری ساخمان خاک از شاخصه‌های اصلی مناطق خشک و نیمه خشک ایران محسوب میشود. به نظر می‌رسد در یک مدیریت منطقه‌ای، عملیات خاکورزی حفاظتی در صورت عدم تاثیر منفی بر عملکرد محصول میتواند به مثابه روش در بهبود شرایط اشاره‌شده موثر باشد. سیستمهای تولید سیبزمینی به دلیل خاکورزی شدید و تولید مقدارکم بقایا اغلب موجب فرسایش خاک میشوند. بنابراین پشتیبانی و توانمندسازی کشاورزان به عنوان ارکان اصلی سیستمهای تولید کشاورزی جهت جلوگیری از تخریب و فرسایش خاک به عنوان مهمترین منبع تولید، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بهکارگیری توصیههای این دستورالعمل به کاهش عملیات آمادهسازی زمین، حفاظت خاک و پایداری تولید در مناطق کاشت سیبزمینی کمک میکند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| چیزل پکر؛ خاکورزی حفاظتی؛ شخم؛ عملکرد غده؛ مصرف سوخت | ||
| اصل مقاله | ||
|
سیبزمینی یکی از مهمترین محصولات زراعی دنیا است و از نظر اهمیت غذایی، بعد از گندم، برنج و ذرت مقام چهارم را داراست (2). عملیات آمادهسازی زمین بخش مهم تولید محصولات کشاورزی است. در دهه‌های اخیر روشهای خاکورزی با هدف به حداقل رساندن صدمات محیطی به سمت کاهش چشم‌گیر در عمق شخم و تعداد عملیات جهت‌گیری شده است. با اجرای عملیات خاکورزی حفاظتی شرایط بهینه برای رشد و نمو محصول فراهم می‌گردد (4). گزارشات نشان می‌دهد در حدود 60 درصد انرژی مکانیکی مورد مصرف در کشاورزی مکانیزه، مربوط به عملیات خاکورزی میباشد. دقت در نوع استفاده از ادوات و مراتب ورود به مزرعه برای هر نوع از ادوات خاکورزی دارای اهمیت بالایی است (8). حیدری و همکاران (1396) گزارش کردند که گاوآهن قلمی موجب کاهش شدت خاکورزی میشود و به همین علت خاک پودر نمیشود و به وسیله باد و آب از بین نمیرود. همچنین نتایج گزارش آنها نشان داد که استفاده از گاوآهن قلمی و گاوآهن برگرداندار اثر یکسانی بر عملکرد سیبزمینی دارند. چون سیبزمینی در خاک سبک بهتر رشد میکند و شخم با گاوآهن قلمی در این نوع خاک امکانپذیر است، لذا استفاده از آن میتواند ضمن کاهش شدت خاکورزی، میزان تولید را نیز حفظ کند (3).ساعتی (1378) به منظور دستیابی به روش مناسب خاکورزی جهت کشت سیبزمینی، روش رایج منطقه را با سه روش پیشنهادی (که در آنها از گاوآهن چیزل با توجه به مزایای آن نسبت به گاوآهن برگرداندار از قبیل کاهش تراکم خاک،کنترل فرسایش و هزینههای خاکورزی استفاده شده بود) مورد مقایسه قرارداد. نتایج حاصل از سه سال اجرای طرح نشان داد که اگر چه تیمارهای خاکورزی اثر معنی‌داری بر عملکرد محصول نداشتند، ولی تیمار استفاده از گاوآهن چیزل با توجه به مزایای ذکر شده توصیه شد(4). در یک آزمایش 3 ساله، اثر خاکورزی مرسوم وکمخاک‌ورزی بر تولید سیبزمینی بررسی شد. نتایج نشان داد روش خاکورزی بر عملکرد کل و وزن مخصوص غده سیبزمینی معنیدار نبود. علاوه بر این میزان اندازه غده‌ها در 2 سال از 3 سال آزمایش معنیدار نبود. عملکرد محصول و میزان غده‌های درشت در سال اول آزمایش از 2 سال بعدی بیشتر بود. بطورکلی نتایج 3 ساله آزمایش نشان داد که اثر روش خاکورزی بر عملکرد و اندازه غده سیبزمینی معنیدار نبود (5). کارتر و همکاران (2005) در مطالعه‌ای اثر چهار روش خاکورزی؛ 1- شخم رایج با گاوآهن برگرداندار در پاییز+ خاکورزی ثانویه در بهار، 2- شخم رایج با گاوآهن برگرداندار در بهار و خاکورزی ثانویه در بهار، 3- شخم رایج با گاوآهن چیزل در پاییز+ خاکورزی ثانویه در بهار و 4- خاکورزی حفاظتی در بهار را بر عملکرد سیبزمینی و خصوصیات خاک در یک دوره سه ساله بررسی کردند. نتایج مطالعات آنها نشان داد که خاکورزی حفاظتی را می‌توان جایگزین خاکورزی مرسوم کرد، زیرا این روش، بر عملکرد سیبزمینی و کیفیت خاک اثر منفی نداشت (6). | ||
| مراجع | ||
|
1-اسدی، م. ا.، صادقی، س. 1395. خاکهای سالم با کشاورزی حفاظتی. چاپ و نشر نوروزی. گرگان. ایران. 130 ص. 2-حسنپناه، د.، اخوان، ک. و موسیپورگرجی، ا. 1397. آرایش کشت مناسب در آبیاری قطرهای (تیپ) برای افزایش عملکرد و کارایی مصرف آب در مزارع تولید سیبزمینی بذری. علوم کاربردی سیبزمینی. 1 (2): 22-17. 3-حیدری، ا.، جوادی، ا.، رضوانجو، س. ح. 1396. خاکورزی سیبزمینی (نشریه ترویجی). مدیریت ترویج و مشارکتهای مردمی سازمان جهادکشاورزی استان همدان. 4-ساعتی، م. 1378. بررسی اثر روشهای مختلف تهیه زمین بر عملکرد سیبزمینی. سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی. مدیریت آموزش و ترویج کشاورزی. 5-Alva, A.K., Collins, H.P. and Boydston, R. A. 2010. Potato response to tillage and nitrogen management. United States Department of Agriculture -Agricultural Research Service, Vegetable and Forage Crops Research Unit.
6-Carter, M.R., Holmstrom, D., Sanderson, J. B., Ivany, J., and Dehaan, R. 2005. Comparison of conservation with conventional tillage for potato production Atlantic Canada. Agricultural institute of Canada.
7-Larney, F.J., Pearson, D.C., Blackshaw, R.E. Lupwayi, N.Z., and Lynch, D.R. 2016. Conservation Management Practices and Rotations for Irrigated Processing Potato in Southern Alberta. American Journal of Potato Research. 93(1):50–63.
8-Mohammadi, A. and Omid, M. 2010. Economic analysis and relation between energy inputs and yield of greenhouse cucumber production in Iran. Applied Energy. 87: 191-196.
9-Parsch, L.D., Terry, C.K., Patricia, A., Sauer, L. and Nathan, S. 2001. Economic analysis of conservation and conventional tillage cropping systems on clayey soil in Eastern Arkansas, Agronomy J. 93, 1296-1304.
10-Ulusoy, E. 2001. Objectives of agricultural techniques in changing conditions and conceptions in 2000 Years. National Agricultural Mechanization Congress. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 737 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 296 |
||