اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات285
تعداد نشریات سازمان83
تعداد شماره‌ها3,086
تعداد مقالات34,442
تعداد مشاهده مقاله48,907,375
تعداد دریافت فایل اصل مقاله79,347,628
بلوچزهی, امیربخش, یکانی, غفار, باقری, نادعلی. (1394). شناسایی والدین مناسب برای تولید ارقام هیبرید برنج از طریق ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری و هتروزیس. سامانه مدیریت نشریات علمی, 28(4), 140-148. doi: 10.22092/aj.2016.106751
امیربخش بلوچزهی; غفار یکانی; نادعلی باقری. "شناسایی والدین مناسب برای تولید ارقام هیبرید برنج از طریق ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری و هتروزیس". سامانه مدیریت نشریات علمی, 28, 4, 1394, 140-148. doi: 10.22092/aj.2016.106751
بلوچزهی, امیربخش, یکانی, غفار, باقری, نادعلی. (1394). 'شناسایی والدین مناسب برای تولید ارقام هیبرید برنج از طریق ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری و هتروزیس', سامانه مدیریت نشریات علمی, 28(4), pp. 140-148. doi: 10.22092/aj.2016.106751
بلوچزهی, امیربخش, یکانی, غفار, باقری, نادعلی. شناسایی والدین مناسب برای تولید ارقام هیبرید برنج از طریق ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری و هتروزیس. سامانه مدیریت نشریات علمی, 1394; 28(4): 140-148. doi: 10.22092/aj.2016.106751

شناسایی والدین مناسب برای تولید ارقام هیبرید برنج از طریق ارزیابی قابلیت ترکیب پذیری و هتروزیس

پژوهش های کاربردی زراعی
مقاله 16، دوره 28، شماره 4 - شماره پیاپی 109، دی 1394، صفحه 140-148    اصل مقاله (1.6 M)
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22092/aj.2016.106751
نویسندگان
امیربخش بلوچزهی1؛ غفار یکانی* 2؛ نادعلی باقری2
1دانش آموخته کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
2استادیار گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری
چکیده
برنج غذای اصلی مردم ایران است. با توجه به افزایش جمعیت لازم است که تولید برنج افزایش یابد. بهره برداری از هتروزیس به عنوان
راهکاری برای افزایش بیشتر عملکرد برنج می باشد. انتخاب والدین مناسب، مهم ترین گام در هر برنامه اصلاحی به خصوص تولید برنج هیبرید
م یباشد. این مطالعه با هدف شناسایی والدین مناسب برای تولید ارقام برنج هیبرید در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و
منابع طبیعی ساری انجام شد. بدین منظور در سال 1390 ، پنج لاین تجدید کننده باروری و پنج تستر نرعقیم سیتوپلاسمی جهت تولید 25
هیبرید F1 به روش لاین ×تستر با یکدیگر تلاقی داده شدند. در سال بعد بذور هیبرید های حاصل به همراه والدین در قالب طرح بلوک های
کامل تصادفی کشت شدند. هفت صفت کمی پس از اندازه گیری در طول فصل رشد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین
ژنوتی پها برای کلیه صفات مورد بررسی تفاوت های معنی داری )در سطح 1%( وجود دارد. مجموع مربعات ژنوتیپ ها به مجموع مربعات والدین،
والدین در مقابل تلاقی ها و تلاقی ها تجزیه شد. نتایج نشان داد که تستر T1 و لاین های L2 ،L1 و L3 با توجه به متوسط وضعیت صفات
زراعی و اثرات GCA خوب به عنوان بهترین والدین برای بهبود عملکرد شناخته شدند. از بین F1 ها نیز هیبریدهای ،L3×T2 ،L3 × T1
L1×T5 ،L1×T2 و L5×T5 با توجه به متوسط وضعیت، اثرات SCA و مقادیر هتروزیس هیبریدهای امیدبخش برای عملکرد بودند.
کلیدواژه‌ها
برنج هیبرید؛ لاین ×تستر؛ قابلیت ترکیب پذیری خصوصی؛ هتروزیس
عنوان مقاله [English]
Identification of Suitable Parents for Production of Hybrid Rice Varieties through Evaluation of Combining Ability and Heterosis
نویسندگان [English]
A. Baloch Zehi1؛ G. Kiani2؛ N. Bagheri2
1Graduated M.Sc. of Plant Breeding, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
2(Corresponding Author ),Assistant Professor, Department of Biotechnology and Plant Breeding, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University
چکیده [English]
Rice is staple food in Iran. As regards to population increase it is necessary to increase rice yield. Exploration from heterosis is
an option for yield enhancement in rice. Selection of suitable parents is the most important step in every breeding programs especially
in hybrid rice production. This study was performed with the aim of identifying suitable parents for breeding programs and
promising hybrids for experimental hybrid rice seed production at Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University.
For this propose 5 fertility restoring lines and 5 cytoplasmic male sterility testers were crossed with each other to produce 25 F1
hybrids in 2011 using line × tester method. In the next year, hybrids seeds along with their parents were planted in a randomized
complete block design. Seven quantitative traits measured during the growing season and then analyzed. Results showed significant
differences among genotypes for all studied traits (P≤ 1%). Sum of squares of genotypes was fractioned to sum of squares
of parents, parents vs. crosses and crosses. Results showed that tester T1 and lines L1, L2 and L3 were identified as the best parents
according to the high mean performance and good GCA effects for yield improvement. In addition, among the F1s, hybrids
L3×T1, L3×T2, L1×T2, L1×T5 and L5×T5 were the promising hybrids for yield according to the mean performance, SCA effects
and heterosis values.
کلیدواژه‌ها [English]
Hybrid rice, line×tester, Specific combining ability, heterosis
اصل مقاله


مقدمه
برنج از محصولات اصلی تأمین کننده کالری مورد نیاز مردم جهان است و از منابع غذایی اصلی مردم ایران به شمار می‌رود. با توجه به افزایش روز افزون جمعیت و همچنین تغییر در عادات رژیم غذایی و میل به مصرف برنج در دنیا لازم است که تولید برنج افزایش یابد. از طرفی با توجه به محدودیت‌هایی که در تولید این محصول وجود دارد این افزایش تولید باید در زمین کمتر و با کارگر کمتر صورت گیرد. بهره برداری از هتروزیس  به عنوان راهکاری برای افزایش بیشتر عملکرد و تأمین نیاز جمعیت رو به رشد جهان می باشد. بنابراین تلاش‌ها برای بهره برداری از هتروزیس آغاز شد تا اینکه محققان چینی توانستند با تولید تجاری برنج هیبرید افزایش چشمگیری در عملکرد برنج ایجاد کنند. هتروزیس پدیده ای است که هیبریدهای F1 حاصل از والدین متنوع، از نظر صفات مختلف نسبت به والدین خود برتری نشان می دهند (Saleem, 2008).
 انتخاب والدین مناسب مهم‌ترین گام در هر برنامه اصلاحی به خصوص تولید برنج هیبرید می‌باشد. برای انتخاب دقیق‌تر لاین‌های والدینی و همچنین تعیین قابلیت ترکیب پذیری آن‌ها از روش‌های مختلف ژنتیک کمی از جمله تلاقی‌های دای آلل و لاین × تستر استفاده می‌شود. تجزیه لاین × تستر که توسط کمپتورن (Kempthorne, 1957) پیشنهاد شده است، برای غربال لاین‌های مورد نیاز جهت دورگ گیری استفاده می‌شود و این امر از سرعت و اطمینان بیشتری برخوردار می‌باشد. تعیین ترکیب پذیری و اجزاء واریانس ژنتیکی از مهم‌ترین کارهاى هر برنامه اصلاحی برای دورگ گیری می‌باشد (Fehr, 1993) و به اصلاح کنندگان کمک می‌نماید تا نحوه عمل ژن یا ژن‌های دخیل در تظاهر صفات کمی مهم را تعیین و والدین با ترکیب پذیری عمومی مثبت و هیبریدهای با ترکیب پذیری خصوصی بالا را شناسایی نمایند. برآورد قابلیت ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) به اصلاح گران کمک می‌نماید تا در مورد برنامه های اصلاحی و استراتژی‌های گزینش ژنوتیپ‌ها تصمیم گیری نمایند (De la Vega and Chapman, 2006).
 ویوی و جیریداران (Vive and Jiridharan, 1995) اثر ترکیب پذیری عمومی معنی دار در سطح احتمال پنج درصد را برای صفات عملکرد دانه، طول دانه و عرض دانه برای همه لاین ها و تسترها  در برنج گزارش نمودند. زو و ویرمانی (Xu and Virmani, 2000) در بررسی ٦٦ هیبرید، ١٠ تستر و ٢٣ لاین پیشرفته برنج، برای عملکرد دانه، واریانس غالبیت و واریانس افزایشی را بترتیب 8/31 و 7/63 گزارش نمودند.
محققین زیادی با هدف شناسایی ژنوتیپ های مناسب مقادیر هتروزیس، قابلیت ترکیب پذیری عمومی و قابلیت ترکیب پذیری خصوصی را مورد ارزیابی قرار دادند

 (Rahimi et al., 2010; Selvaraj et al., 2011; Sanghera and Hussain, 2012; Latha et al., 2013). سارکر و همکاران (Sarker et al., 2002) درصد بالائی از هتروزیس (7/100 %) را برای عملکرد دانه برنج مشاهده کردند. باقری و بابائیان جلودار  (Bagheri and Babaeian-Jelodar, 2010) 7 والد (سه لاین نر عقیم سیتوپلاسمی و 4 رقم تجدید کننده باروری) و هیبریدهای حاصل از تلاقی لاین×تستر آنها را مورد مطالعه قرار داده و والدین و هیبریدهای مناسب برای صفات مختلف را با برآورد قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و مقادیر هتروزیس مشخص نمودند. تیواری و همکاران (Tiwari et al., 2011) هیبریدهای برتر برنج را از طریق برآورد اثر ژن، مقادیر هتروزیس و قابلیت ترکیب پذیری به روش لاین×تستر شناسایی کردند.
هدف از اجرای این آزمایش برآورد قابلیت ترکیب پذیری و همچنین تعیین میزان هتروزیس صفات مورد مطالعه و در نهایت شناسایی لاین‌های والدینی مناسب برای برنامه های اصلاحی و همچنین انتخاب ترکیب‌های مناسب برای تولید برنج هیبرید بود.

مواد و روش‌ها
این آزمایش طی دو سال از فروردین ماه 1390 تا شهریور 1391 در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری واقع در 9 کیلومتری جاده خزر آباد به طول جغرافیایی 53 درجه و 13 دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی 36 درجه و 42 دقیقه شمالی و در ارتفاع 14 متر از سطح دریا به اجرا در آمد. مواد گیاهی شامل 5 لاین نر عقیم سیتوپلاسمی و 5 لاین برگرداننده باروری بود. لاین‌های نر عقیم (تهیه شده از پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری طبرستان) به عنوان والد ماده و لاین‌های برگرداننده باروری به عنوان والد نر مورد استفاده قرار گرفت. در سال اول اجرای آزمایش، جهت هماهنگ کردن زمان گل‌دهی ارقام والدینی در سه مرحله و با فاصله 15 روز از یکدیگر کاشته شدند. بسته به مرحله ظهور گل‌ها، تلاقی بین لاین ها و تسترها به روش لاین×تستر انجام شد و 25 هیبرید F1 بدست آمد. در سال بعد هیبریدهای حاصل به همراه والدین در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار در کرت هائی به مساحت 4 متر مربع کشت شدند. در طول فصل رشد صفات ارتفاع بوته (سانتی متر)، تعداد پنجه بارور، طول خوشه (سانتی متر)، تعداد دانه پر در خوشه، طول دانه (میلی متر)، وزن هزار دانه (گرم) و عملکرد دانه (گرم در بوته) اندازه گیری شد. اندازه گیری‌ها بر روی 10 بوته تصادفی از هر ژنوتیپ در هر تکرار انجام گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا تجزیه واریانس ساده با استفاده از داده های حاصل از ژنوتیپ‌ها (لاین ها، تسترها و دورگ ها) صورت گرفت. مقایسه میانگین لاین‌ها، تسترها و دورگ ها به روش آزمون چند دامنهای دانکن برای کلیه صفات انجام شد. جهت انجام تجزیه واریانس و مقایسات میانگین از نرم افزار SAS و برای تجزیه لاین×تستر با استفاده از بسته آماری Agricolae موجود در نرم افزار R (http://www.r-project.org) استفاده گردید. مقادیر هتروزیس با استفاده از فرمول‌های زیر بدست آمد:
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین ژنوتیپ‌ها برای کلیه صفات مورد بررسی تفاوت‌های معنی داری در سطح احتمال 1% وجود دارد (جدول 1) که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی کافی برای بهبود صفات می‌باشد. شارما و مانی (Sharma and Mani, 2005) وجود تنوع ژنتیکی برای ارتفاع بوته، تعداد پنجه در بوته، طول خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد در بوته را در برنج گزارش کرده اند.
مجموع مربعات ژنوتیپ‌ها به مجموع مربعات والدین، والدین در مقابل تلاقی‌ها و تلاقی‌ها تجزیه  شد که اثر والدین و تلاقی‌ها برای کلیه صفات و اثر والدین در مقابل تلاقی‌ها به جز وزن هزار دانه و عملکرد برای سایر صفات معنی دار بود. مجموع مربعات تلاقی‌ها به اجزاء لاین ها، تسترها و لاین×تستر تجزیه شد. لاین ها برای کلیه صفات و تسترها به جز تعداد دانه پر برای سایر صفات دارای تفاوت معنی دار بودند. اثر متقابل لاین×تستر برای ارتفاع، تعداد دانه پر و وزن هزار دانه معنی دار بود. معنی داری اثر لاین ها (والدین مادری) و تسترها (والدین پدری) نشان دهنده بروز واریانس افزایشی است در حالی که معنی داری اثر متقابل لاین×تستر نشان دهنده اهمیت واریانس غیر افزایشی می‌باشدLatha et al., 2013; Sanghera and Hussain, 2012) ). در مطالعه ای توسط پانوار (Panwar, 2005) با استفاده از 3 لاین و 10 تستر، اثر لاین ها و تسترها و همچنین اثر متقابل لاین×تستر برای کلیه صفات مورد بررسی معنی دار بود.
مقایسه میانگین ژنوتیپ های مورد بررسی (والدین و هیبریدها) به روش آزمون چند دامنه ای دانکن و در سطح احتمال آماری 5% انجام شد که نتایج آن برای صفات مختلف در جداول 2 و 3 آورده شده است. تسترهای T1 و T3 به ترتیب با میانگین 99/28 و 33/28 بیشترین عملکرد را داشتند. در بین لاین‌ها، لاین L1 با متوسط 75/34 گرم دانه در بوته از سایر لاین ها برتر بود. هیبرید T1×L3 با میانگین عملکرد 01/39 گرم در بوته بهترین هیبرید برای عملکرد بود. پس از آن هیبریدهای T1×L2، T2×L3 و T2×L1 به ترتیب با میانگین 94/36، 49/36 و 07/35 قرار گرفتند.
متوسط وضعیت ژنوتیپ‌ها یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی آن‌ها می‌باشد، با این حال مشخص نیست که والدین بتوانند کارایی بالای خود را به هیبرید ها انتقال دهند؛ بنابراین  توانایی والدین را می‌توان با اثرات GCA برآورد کرد (Virmani et al. 2003). ارزیابی متوسط وضعیت و اثرات GCA والدین به طور جداگانه منجر به شناسایی والدین برتر می‌شود. بنابراین والدینی که از هر دو نظر متوسط وضعیت و اثرات GCA بهتر عمل می‌کنند می‌توانند به عنوان والدین مطلوب استفاده شوند (Saleem, 2008). اثرات ترکیب پذیری عمومی والدین در جدول 4 آورده شده است. لاین‌های L1، L2 و L3 و تستر T1 به علت اثرات GCA مثبت و معنی دار به ترتیب با مقادیر 09/5، 32/2، 35/4 و 26/3 ترکیب شونده های عمومی خوبی برای بهبود عملکرد بودند . لاین L4 و تستر L4 به دلیل اثر GCA منفی و معنی دار برای این صفت نامطلوب می‌باشند. لاین L5 و تسترهای باقیمانده به جز T2 که GCA مثبت و غیر معنی دار داشت، دارای GCA منفی ولی غیر معنی دار بودند. پادماواتی و همکاران (Padmavathi, et al., 2012) در ارزیابی 52 هیبرید حاصل از تلاقی 4 لاین و 13 تستر، 2 لاین و 5 تستر را با اثرات GCA بالا و معنی دار برای بهبود عملکرد شناسایی کردند. همچنین، اکرم و همکاران (Akram, et al., 2007) در بررسی ترکیب پذیری 7 رقم برنج، 3 ژنوتیپ را به عنوان بهترین ترکیب شونده عمومی برای عملکرد و اجزاء عملکرد شناسائی نمودند.
قابلیت ترکیب پذیری خصوصی صفات مختلف در جدول 5 نشان داده شده است. کلیه هیبریدها از نظر عملکرد دارای SCA متوسط بودند که از این بین 12 هیبرید L1×T2، L1×T4، L1×T5، L2×T1، L2×T4، L3×T1، T2×L3، T1×L4، T4×L4، T5×L4، T3×L5 و T5×L5 دارای SCA مثبت و 13 هیبرید دارای SCA منفی بودند. نتایج مشابهی توسط                                              احمدی خواه (Ahmadikhah, 2009) بدست آمده است.
نتایج هتروزیس مشاهده شده در بین هیبریدها نسبت به میانگین والدین (جدول 6) و والد برتر (جدول 7) نشان داد که برای عملکرد هتروزیس میانگین والدین از محدوده 45/38- تا 82/32 درصد و هتروزیس والد برتر از 28/47- تا 11/31 درصد می‌باشد. کمترین هتروزیس میانگین والدین و والد برتر برای هیبرید T3×L4 مشاهده شد. همچنین بیشترین هتروزیس میانگین والدین و والد برتر برای هیبرید T1×L3 به دست آمد. هیبریدهای T1×L1 (02/11)، L1×T2 (29/23)، T3×L1 (37/10)، T4×L1 (28/30)، T5×L1 (05/31)، T1×L2 (91/15)، T1×L3 (82/32)، T2×L3 (58/29)، T4×L3 (03/19) و L5×T5 (88/23) دارای هتروزیس میانگین والدین بالای 10 درصد بودند. همچنین هتروزیس والد برتر برای هیبریدهای T2×L1 (62/15)، T5×L1 (43/12)، T1×L3 (11/31)، T2×L3 (62/22) و T5×L5 (45/10) بالای 10 درصد بود، بنابراین این هیبریدها دارای هتروزیس قابل قبول برای افزایش عملکرد هستند. تلاقی لاین L4 با تسترهای T1 و T2 نتوانست باروری کافی در هیبریدهای حاصل ایجاد کند و لذا هتروزیس مورد انتظار حاصل نشد، در حالی که باقری و بابائیان جلودار (Bagheri and Babaeian-Jelodar, 2010) بالاترین مقدار هتروزیس را برای تلاقی این لاین با تستر IR68899A  بدست آوردند.
به طور کلی نتایج این تحقیق نشان داد  که تستر T1 و لاین‌های L1، L3 و L2  (به ترتیب اهمیت) بر اساس متوسط وضعیت و اثرات GCA والدین مطلوب برای بهبود عملکرد می‌باشند. همچنین با توجه به اینکه افزایش عملکرد یکی از مهمترین اهداف بهنژادگرمی باشد، هیبریدهای T1×L3، T2×L3، T2×L1، T5×L1 و L5×T5 بر اساس متوسط وضعیت، اثرات SCA و مقادیر هتروزیس به عنوان برترین هیبریدها از نظر ویژگی های زراعی (در مقایسه با والدین مربوطه) برای بهبود عملکرد شناخته شدند. با ادامه مطالعات در زمینه سازگاری در سال ها و مکان های مختلف، این ترکیبات می توانند نوید بخش تولید ارقام جدید هیبرید برنج در کشور باشند .  

مراجع

Ahmadikhah, A. 2009. Estimation of heritability and heterosis of some agronomic traits and combining ability of rice lines using line × tester method. Electronic Journal of Crop Production, 1(2): 15-33 (In Persian).  
Akram, M., M. Munir, S. Ajmal, S. Mahmud and Y. Ashraf. 2007. Combining ability analysis for yield and yield components in rice (Oryza sativa L.). Pakistan Journal of Agricultural Research, 20: 1-2.
Bagheri, N. A., and N.A. Babaeian-Jelodar. (2010). Heterosis and combining ability analysis for yield and related- yield traits in hybrid rice. International Journal of Biology, 2(2): 222 – 231.
De la Vega, A.J., and Chapman, S.C. 2006. Multivariate analysis to display interactions between environment and general or specific combining ability in hybrid crops. Crop Sci., 46: 957-967.
Development Core Team. 2013. R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria, http://www.r-project.org
Fehr, W.R. 1993. Principles of cultivar development. Vol.1. MacMillan Publ. Co. New York, USA. 342 Pp.
Kempthorne, O. 1957. An introduction to genetic statistics, John wily and Nordskog, Inc. London: Chapman and Hall. Ltd.
Latha, S. Sharma, D., and Sanghera, G.S. 2013. Combining ability and heterosis for grain yield and its component traits in rice (Oryza sativa L.). Not. Sci. Biol., 5(1): 90-97.
Padmavathi, P. V., Satyanarayana, P. V., Ahamed, M. L., Rani and Y. A., Rao, V. S. 2012. Combining ability studies for yield and yield components trait in hybrid rice (Oryza sativa L.). Elect. J. Plant Breed., 3(3): 836-842.
Panwar, L.L. 2005. Line × tester of combining ability in rice (Oryza sativa L.). Ind. J. Genet., 65(1): 51-52.
Rahimi, M., Rabiei, B., Samizadeh, H., and Kafi Ghasemi, A. 2010. Combining ability and heterosis in rice (Oryza sativa L.) cultivars. J. Agr. Sci. Technol., 12: 223-231.
Saleem, M.Y. 2008 .Genetic analysis of basmati rice (Oryza sativa L.). phd thesis, Bahauddin Zakariya University, Multan, Pakistan.
Sanghera, G.S. and Hussain, W. 2012. Heterosis and combining ability estimates using line x tester analysis to develop rice hybrids for temperate conditions. Not. Sci. Biol., 4(3): 131-142.
Sarker, U., P. S. Biswas, B. Prasad and M. A Khaleque Mian. 2002. Heterosis and genetic analysis in rice hybrid. Pak. J. Bio. Sci., 5(1): 1-5.
Selvaraj, C.I., Nagarajan, P., Thiyagarajan, K., Bharathi, M., and Rabindran, R. 2011. Studies on heterosis and combining ability of well known blast resistant rice genotypes with high yielding varieties of rice (Oryza sativa L.). Intern. J. Plant Breed. Genet., 5: 111-129.
Sharma, R. K. and S. C. Mani. 2005. Combining ability and gene action for quality characters in Basmati rice (Oryza sativa L.). Ind. J. Genet., 65(2): 123-124.
Tiwari, D.K., P. Pandey, S.P. Giri and J.L. Dwivedi. 2011. Prediction of gene action, heterosis and combining ability to identify superior rice hybrids. Int. J. Bot., 7: 126-144.
Virmani,S.S., Sun Z.X., Mou T.M., Jauhar Ali A., and C.X. Mao. 2003. Two-line hybrid rice breeding manual. Los Baños (Philippines): International Rice Research Institute. 88p. Vive, K. and S. Giridharan. 1995. General combining ability for kernel traits in rice. IRRI Notes, 20 (1).
Xu, W. and S.S. Virmani. 2000. Prediction of hybrid performance in rice. IRRI Notes, 25 (3).

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,749
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,020


counter
سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب